Of ik aan de champagne zat. Zomaar een vraag van een kennis uit de danswereld. Aanleiding was de bekendmaking van het Nederlands Dans Theater dat het pas weer met topchoreograaf Marco Goecke door wil als die echt zijn excuses aanbiedt voor zijn aanranding van danscritica Wiebke Hüster van de Frankfurter Allgemeine Zeitung.Eerder had het gezelschap immers al de mantel der liefde uit de kast getrokken, ondanks het feit dat de associate choreographer van het gezelschap helemaal geen excuses maakte, maar juist het slachtoffer de schuld gaf van zijn misdaad. Open brief Zoals vaste lezers van deze site al weten, was de verbijstering groot dat NDT, nota bene door een vrouwelijke directie geleid, genoegen nam met deze extreme vorm van toxic masculinity. Die verbijstering noopte de Kring van Nederlandse Theatercritici tot het publiceren van een open brief, ondertekend door 53 theatercritici, van vrijwel alle serieuze media in Nederland. In die brief stelden de recensenten: “Wiebke Hüster heeft verklaard dat zij het werk van Marco Goecke niet meer zal bekijken en dus ook niet meer zal recenseren. Indien Goecke niet komt met serieus te nemen excuses zónder enige vorm van victim blaming ligt het voor ons in de rede om haar voorbeeld te volgen.” Boycot Dat is een dreigement met een boycot, een ongekend zwaar drukmiddel dat voor zover bekend nog nooit gebruikt is in de Nederlandse journalistiek. De eisen logen er ook niet om: “Van NDT verwachten wij dat u er alles aan doet om uw associate choreographer te bewegen tot het uitspreken van zo’n welgemeend excuus zonder voorbehoud. Daarnaast verwachten wij dat u ook zelf uw verantwoordelijkheid neemt door het ondubbelzinnig op te nemen voor de vrijheid van de kunstkritiek. Dat is niet alleen een kwestie van verklaringen en woorden, maar ook van daden. Wij rekenen erop dat u rond uw voorstellingen een werkomgeving kunt garanderen die veilig is voor alle betrokken professionals, met inbegrip van onze beroepsgroep.” Inmiddels heeft NDT laten weten de eisen in te willigen. Mooi natuurlijk, maar waarom was het nodig te wachten tot de critici met een boycot kwamen? Zoals op deze site vorige week al gesteld, was er weinig aan de hand geweest als NDT toen al de lijn van het Ballet van Hannover had gevolgd. Dat dat niet gebeurde heeft mogelijk te maken met angst. Niet voor de toorn van Marco Goecke, al zou die met een vrachtwagen vol teckelpoep voor de deur staan van Amare, het huis van NDT, maar voor onrust binnen het ensemble. Grensoverschrijding is norm Zoals eerder al duidelijk werd rondom kunstenaars als Jan Fabre (Troubleyn) en Marcus Azzini (Oostpool): eigenzinnigheid en non-conformisme sieren de kunstenaar, net als het opzoeken van grenzen, of het verbergen van onzekerheid achter een muur van narcisme, maar dat spoort niet altijd lekker met een leidinggevende rol. Grensoverschrijding komt vaker voor dan gedacht. Zoveel vaker dat werkers het voor lief nemen. Seks binnen de loonlijst tussen mannelijke (of vrouwelijke) leidinggevenden en hun ondergeschikten blijkt na een paar spraakmakende zaken niet verdwenen, weten we uit betrouwbare bron. Uitvoerend kunstenaars als dansers en acteurs leven 24/7 in een afhankelijkheidssituatie, en hoe groter de successen die je in die zware omstandigheden bereikt, hoe meer je accepteert. Hoe lager aan de ladder, bijvoorbeeld als stagiaire, hoe groter de druk om toe te geven aan avances van leidinggevenden, zeker als je collega’s wegkijken. Fair Practice Wat er voor bedrijfscultuur bij NDT heerst(e), weet ik niet, maar de aarzeling van de directie om zich tegen het wangedrag van de succesvolle associate choreographer te keren, doet vermoeden dat ook bij het ensemble zijn successen zwaarder wogen dan zijn misdaad jegens een zure Duitse critica. Fair practice wordt zo best ingewikkeld om door te voeren, na het aankruisen van het vinkje in de subsidieaanvraag. En ik hou niet van champagne.

Zo lang is het dus nog niet echt geleden, dat een wereldberoemd componist tegen zijn 20 jaar jongere geliefde kon zeggen dat zij moest stoppen met componeren, omdat hij niet tegen competitie kon. En dat ze dat dan ook doet. Het is een detail uit de geschiedenis van Gustav en Alma Mahler, die bij ingewijden allang bekend was, maar die toch als een schok kwam. Dankzij een theatervoorstelling.Bart Vieveen, ooit dramaturg naast Guy Cassiers bij het Rotterdamse Ro Theater, schreef tijdens de pandemie een theatertekst op basis van de brieven die Gustav Mahler schreef aan zijn vrouw en ‘muze’ Alma Mahler, gecombineerd met haar dagboeken en een factuur van Sigmund Freud, met wie beiden kortstondig contact hebben gehad. Het resultaat is Mahler 11: Lied van Verlangen. Een soort toegift op de tien symfonieën die de componist schreef. Bloeiend amateurleven Vieveen, die na zijn bestaan als theaterdramaturg rector was van een Leids Gymnasium en kort geleden promoveerde op een psychoanalytische benadering van enkele belangrijke theaterteksten, regisseert het stuk nu zelf. De voorstelling is in eigen beheer gemaakt met twee theatervrienden. Formeel zijn het geen professionele acteurs, deze interim-manager in het speciaal onderwijs en zijn vrouw, een vrijgevestigd psychotherapeut, maar zoals dat gaat in Leiden: de Zuid Hollandse stad, die nauwelijks professionele kunsthuizen kent, heeft een bloeiend amateurleven, waarvan de kwaliteit vaak hoog is. Lidewij  Gerits en Erik Siebel hebben niet alleen kwaliteit, ze hebben ook enorm veel spelplezier en het feit dat ze ook nog getrouwd zijn verleent diepgang aan dit stuk. Het gaat niet alleen over Alma en Gustav. Ook over ieder huwelijk. Het stuk, oorspronkelijk gespeeld in het Rijksmuseum van Oudheden en speelbaar in huiskamers en sociëteiten, kon ik nu zien in de kerkzaal waar de Kunstkring van Leiderdorp zijn maandelijkse bijeenkomst had. In een uitverkocht, maar flink galmend huis was het overwegend wat oudere publiek ademloos. Hartverscheurend Het was mooi om te ervaren hoe van zo’n nogal literair gegeven een levende theatervoorstelling is gemaakt. Dat moment, bijvoorbeeld, dat Gustav de vrolijkheid van de eerste tijd van hun relatie doorbreekt door Alma een eigen carrière te ontzeggen, is hartverscheurend. De manier waarop Vieveen als schrijver en regisseur vervolgens de prachtige muziek van Mahlers symfonieën van context voorziet door ze te laten klinken naast de teksten die Mahler op dat moment aan zijn vrouw schreef, is fascinerend. De perfecte geluidsmixage, zeker in die kerkzaal onmisbaar, maakt het prachtig af. Wie Mahler nog niet door en door kent, heeft veel aan deze voorstelling. Mahlerkenners, en dat zijn er veel, kunnen op een mooie manier de losse eindjes verbinden. Dat heeft schrijver en regisseur Vieveen ook gedaan, als aan het eind de symbiose tussen de twee geliefden prachtig vorm krijgt in een aparte bewerking van Mahler 10. Daarvoor moet je echt komen luisteren. Het stuk wordt binnenkort gespeeld voor een publiek van psychoanalytici. Als buitenstaander lijkt me dat een lastige zaal, zeker ook omdat Freud er niet heel goed af komt in deze historie. Maar goed, van zijn contacten met Gustav en Alma Mahler resteert niet veel meer dan een factuur voor een wandeling door Leiden. Maar die speelt wel een hoofdrol in dit stuk, dat je dus ook voor je eigen woonkamer kunt bestellen.

Ooit komt het wel goed met de diversiteit van het theater en het publiek dat erop afkomt. Donderdag 16 februari zat ik in het Haagse Theater aan het Spui in een zaal die gemiddeld 50 jaar jonger was dan het gemiddelde toneelpubliek en ook nog eens alle kleuren van de regenboog had.U raad het al: jongerentheater. Het theater waar diversiteit al jaren nauwelijks een probleem meer is. Dit keer kwam het van DOX, de in de jaren negentig in Utrecht opgerichte club die begon met jongeren uit Kanaleneiland te laten dansen op Tsjaikovski, en nu gewoon een urban stroming op zichzelf is geworden. Rea’s Diaspora heet het theaterconcert, en de volle zaal – een schoolklas of twee helpt natuurlijk – kon op het toneel getuige zijn van een gedeeld verhaal. Met lekkere muziek en goede beelden. Plus een vleugje Bodil de la Parra. Vier werelddelen Dat gedeelde verhaal is wat koloniaal Nederland zichzelf heeft toebedeeld door mensen uit alle andere delen van de wereld te ontdoen van hun menselijkheid en in slavernij onder te brengen op plantages in Suriname. Zangeres Anne-Fay Kops heeft voorouders uit vier werelddelen: Azië, Afrika, Latijns-Amerika en Europa. Ze verenigt in haar roots, zoals ze zelf kernachtig vertelt, de slachtoffers en de schuldigen van de geschiedenis. Anne-Fay’s moeder is zwart, aan vaderskant zitten Nederlandse en Chinese wortels, en dat leidt ertoe dat Anne-Fay zelf een witte huid en zwarte vormen heeft, zoals ze zelf zegt. Dat blijkt lastig, vooral in een wereld waarin uiterlijk en identiteitsdenken een nogal ongemakkelijk huwelijk zijn aangegaan. Is ze te licht om solidair te mogen zijn met Black Lives Matter en te Afrikaans van vorm om door witte Nederlanders niet racistisch bejegend te worden? Ghanese moeder In een programma dat vooral bestaat uit zacht swingende songs, door haar broer Roy Kops geschoten filmbeelden van de reis die ze maakte naar Afrika en Suriname, en korte verhalen over haar verscheurde afkomst, focust Anne-Fay vooral op haar moeder. Die vrouw, met Ghanese roots en een langdurig slavernijverleden in de familie, heeft het racisme dat haar in Nederland ten deel viel altijd genegeerd of ten hoogste lijdzaam ondergaan. Als witte dochter van een zwarte vrouw zag en voelde Anne-Fay dat racisme wel, en het maakte haar boos en opstandig. Inmiddels heeft ze voor zichzelf een vorm gevonden om ermee om te gaan. Dit programma is bedoeld voor mensen als haar moeder, die nog steeds in stilte hun dagelijkse vernedering ondergaan. Of diegenen die nog steeds, al dan niet bewust, racistisch denken of praten. Engels En dat die vernedering er is, maakt Anne-Fay in een paar scherpe observaties duidelijk. Hierin is zeker ook de hand van mede-schrijver Bodil de la Parra merkbaar. Zij geeft een edge aan de soms wel erg ingetogen liedjes in deze voorstelling. Overtuigend is het wel, en het veelkleurige publiek, van jong tot oud, onderschreef dat met een warm applaus. Het enige minpunt was wat mij betreft het feit dat de songteksten in het Engels waren. Een volledig Nederlandstalig programma had nog meer betekenis overgebracht. De voorstelling Anne Fays Diaspora is nog te zien. Het album kun je vinden op spotify

Vanmiddag werd op een persconferentie van de Staatsopera van Hannover bekend gemaakt dat het contract met choreograaf Marco Goecke ‘duurzaam is ontbonden’. Bovendien is hem de toegang tot de gebouwen van de Opera ontzegd. Deze sanctie volgt op een ernstig incident, afgelopen zaterdag, bij de première van een choreografie van Goecke in Hannover, waar hij balletdirecteur is. Omdat hij zich opwond over een negatieve kritiek van de dansrecensente van de Frankfurter Allgemeine Zeitung, schold hij haar uit en smeerde een drol van zijn teckel Gustav in haar gezicht.De Staatsopera zette de aanrander direct het gebouw uit, en schorste hem in afwachting van een definitief besluit over zijn toekomst. Het Nederlands DansTheater (NDT), waarbij Goecke is aangesloten als associate choreographer, en over wiens ballet In The Dutch Mountains de agressieve confrontatie ging, stelde zich afwachtend op, en haastte zich Goecke weer in genade aan te nemen toen hij excuses publiceerde. Zwaardere beschuldigingen Juist die excuses waren in Duitsland reden voor verdere stappen tegen de choreograaf, omdat hij feitelijk geen excuses maakte, maar zichzelf verdedigde door nog zwaardere beschuldigingen te uiten aan het adres van het slachtoffer. Laura Berman, algemeen directeur van de Staatsopera van Hannover, verklaarde dat er nog uitvoerig gesproken is met de poepsmerende choreograaf, maar dat hij niet voor rede vatbaar bleek. Op de vraag van een aanwezige journalist of Goecke wellicht ook geholpen zou worden met het oplossen van de geestelijke problemen door de hoge werkdruk, antwoordde Berman dat dat voor Goecke een privézaak is, en dat hij tijdens hun gesprek er niet van wilde weten. Praten met dansers Waarom het nog tot vandaag duurde voordat Goecke definitief uit huis gezet is, lag volgens Laura Berman aan juridische en organisatorische obstakels.  Ze verklaarde dat het meteen duidelijk was geweest dat Goecke niet houdbaar was als balletdirecteur. Maar het had tijd gekost om de juiste oplossing voor de scheiding te vinden. Het was ook belangrijk geweest om te praten met het ensemble van dansers die nu in Hannover blijven werken. Dat zoiets gevoelig ligt, is inmiddels ook in Nederland duidelijk geworden. Veel mensen uit de danswereld tonen begrip voor Goeckes actie, al keuren ze de daad op zich af. Wellicht wordt het tijd voor de directies van dansgezelschappen om hun staven en werknemers er opnieuw van te doordringen dat de vrijheid van pers ook geldt voor de kunstjournalistiek, en dat geweld tegen journalisten absoluut veroordeeld moet worden. NDT onderneemt geen stappen Het Nederlands Dans Theater laat in een reactie het volgende weten: “Zoals reeds aangegeven in ons statement van 14 feb jl. blijft NDT bij zijn besluit om de Nederlandse tour van In the Dutch Mountains voort te zetten; het werk is evenzeer een creatie van de dansers en het NDT-team. Op dit moment hebben we verder geen commentaar.”

De Hannoversche Allgemeine, een lokale krant van Hannover, heeft zojuist bekendgemaakt dat Marco Goecke, de met hondstront smerende topchoreograaf, waarschijnlijk al is ontslagen door het prestigieuze gezelschap Hannover Staatsoper. In een mededeling op website T-Online staat te lezen: ‘Het ontslag van Hannover’s balletdirecteur Marco Goecke bij het Hannoverse Staatstheater is mogelijk al een uitgemaakte zaak. Volgens de krant “Hannoversche Allgemeine Zeitung” (HAZ) blijft Goecke niet aan bij de Staatsopera en wordt de scheiding donderdag al aangekondigd. Een woordvoerster van het Staatstheater wilde de informatie van de “HAZ” niet bevestigen toen zij door t-online werd gevraagd.”De site meldt verder: “Eerder had het Nedersaksische ministerie van Cultuur woensdagochtend op de staatspersconferentie aangekondigd dat deze week een besluit over de toekomst van Goecke zou worden genomen. Het ministerie staat in nauw contact met het staatstheater. Bovendien zou minister van Cultuur Falko Mohrs (SPD) woensdag bellen met de betrokken journaliste van de “FAZ”, Wiebke Hüster.” Nooit meer naar theater Laatstgenoemde, het slachtoffer van de aanranding door Goecke, had al gezegd nooit meer een voet in het Hannoverse theater te zetten, zolang  Goecke daar nog rondliep. Goecke zelf had zich op Instagram ondertussen nog gewelddadiger uitgelaten over de journaliste en iedereen die het voor haar opnam. In inmiddels verwijderde berichten (screenshots in ons bezit), maakt hij journalisten uit voor Nazi’s en stelt hij in reactie op een waarschuwing dat zoiets hem zijn carrière kan kosten: ik heb meer dan genoeg geld.” Hij zal dat mogelijk snel nodig hebben, al heeft het Nederlands Dans Theater, waar hij associate choreographer is, vandaag  nog volop steun betuigd aan de recensentenmishandelaar.

‘Als een danser van NDT dit had gedaan, was die meteen op straat gezet.’ Veel woede en onbegrip op de Instagramaccount van het toonaangevende Nederlands Dans Theater, nadat het gezelschap bekendmaakte de samenwerking met Marco Goecke voort te zetten. Goecke, al jaren associate choreographer bij het Haagse gezelschap, kwam in opspraak omdat hij een recensente van de Frankfurter Allgemeine Zeitung inzeepte met een verse drol van zijn teckel Gustav.Inmiddels blijkt de lucht geklaard, stelt het gezelschap: ‘Wij hebben de afgelopen tien jaar altijd met veel plezier samengewerkt met Marco. Dat was ook tijdens het laatste productieproces het geval. Het hele team van NDT is dan ook aangeslagen door de situatie. Een brede en moeilijke conversatie in ons gezelschap en het feit dat Marco rekenschap geeft van zijn daad hebben ons doen besluiten dat we de Nederlandse tournee van In the Dutch Mountains continueren.’ Geen excuses De ophef die is ontstaan na deze wiedergutmachung heeft te maken met de inhoud van de excuses van Goecke, die bij nadere beschouwing helemaal geen excuses zijn. Sterker nog, Marco Goecke laat weten dat zijn gedrag dan misschien wel grensoverschrijdend was, maar dat dat niets is vergelijking met de misdaden die de journalistiek jegens hem en zijn omgeving begaat. Na deze zin: “I would like to sincerely apologize to all involved, first and foremost to Ms. Hüster, for my absolutely unacceptable action. In retrospect, I clearly realize that this was a shameful act in the heat of the moment and an overreaction.’ volgt een ‘Nevertheless’. En die ‘maar’ betekent feitelijk: ‘Ik had wel gelijk.’ Wat volgt is een hele verhandeling over hoe erg hij te lijden heeft onder de danskritiek en vraagt hij begrip voor zijn actie.’ Oproep tot geweld tegen journalisten Dat het NDT genoegen neemt met deze verdediging, die ook kan worden gelezen als een oproep om vaker geweld te gebruiken jegens journalisten, is onbegrijpelijk. Dat vinden niet alleen de talloze reageerders op Instagram, ook de Frankfurter Allegmeine Zeitung is woedend. De uitgever van de kwaliteitskrant laat weten dat de krant al sinds 2015 over Goecke schrijft: ‘Hij moet niet zo overdrijven. Goecke heeft in die tijd meer dan zeventig choreografieën opgevoerd. Onze critica prees twee van hen enthousiast, beide in 2021. Zeven keer daarentegen was zij kritisch, verveelde zich bij zijn stukken, vond zijn neiging om de dansers te laten beven niet interessant. Waar waren de “belediging”, de ” vernedering”, de “pesterijen”, de “zakelijke schade” waar Goecke het nu in zijn verontschuldiging over heeft? Waarin, denkt hij, ligt de taak van de kritiek? Hij verbergt het feit dat zij niet zomaar naar believen haar duimen opsteekt of laat zakken, en verbergt zo het feit dat in kritieken argumenten voor esthetische oordelen worden gegeven.’ Kunstenaarslegende De krant besluit: ‘Hij vertelt ons de kunstenaarslegende van de gevoelige kunstenaar die werd opgejaagd door ongevoelige kritiek totdat zijn kraag barstte. Dat, en niet het verzoek om een verontschuldiging, is waar zijn persverklaring over gaat. Dat hij zich oprecht bij Wiebke Hüster wil verontschuldigen, gaat niet samen met steeds grotere en meer ongegronde beschuldigingen aan haar adres. Daarom zijn wij zo vrij te geloven dat zijn oprechtheid een show is, en niet eens een goede.’ Het Nederlands Dans Theater moet nog maar eens goed nadenken over de toekomst met deze aanrander.

‘We moeten het niet al te groot maken met zijn allen.’ Dixit musicalproducent Albert Verlinde, vanmiddag (14 februari) in het Max-programma Villa VdB op Radio 1. Hij doelt hiermee op de commotie die in Duitsland – en Nederland – is ontstaan over de mishandeling van een dansrecensente door sterchoreograaf Marco Goecke. Verlinde: ‘Ik vond het eigenlijk wel leuk.’Met deze relativering wijkt de tegenhanger van musicalmecenas Joop van den Ende duidelijk af van de heersende woede om de fysieke aanval van de artistiek directeur van de Staatsopera van Hannover op de danscritica van de Frankfurter Allgemeine Zeitung. Of liever gezegd: hij schaart zich achter de geweldpleger, die zelf inmiddels ook heeft gereageerd op zijn daad, met de stelling dat het hoog tijd was dat het ‘haatberoep’ van criticus eindelijk eens lik op stuk krijgt. Het blijkt dat de gevierde choreograaf, die ook associate choreographer is bij het Nederlands Dans Theater, al 20 jaar ‘gekweld’ wordt door de negatieve kritiek van vooral deze journaliste.  Arme teckel Sinds we gisteren met het nieuws kwamen, is er meer duidelijk geworden over de toedracht. Goecke, die zijn black-and-tan teckel overal mee naartoe neemt, had de poep van het beestje hoogstwaarschijnlijk niet meegenomen met het enige doel om zijn kwelgeest te mishandelen. Waarschijnlijk had het beestje de poep niet tot buiten op kunnen houden, en was de choreograaf in de pauze op weg naar een prullenbak buiten om zich te ontdoen van het poepzakje.  Het zou dan dus kunnen gaan om een min of meer toevallige ontmoeting, waarbij de dansmaestro in woede ontstak, begon te schelden, niet de gewenste deemoedigheid terug kreeg en vervolgens naar het dichtstbijzijnde wapen greep: het tot poep verwerkte voer van zijn viervoetige lieveling. Werkdruk De actie kan niet anders dan als volstrekt overspannen gekarakteriseerd worden. Waar anderen zich met een brief op poten tot de hoofdredactie zouden wenden, of – zoals in Nederland gebeurde met een reactionaire plaaggeest van Pierre Audi – geen vrijkaartjes meer zouden uitreiken, koos hij voor opkroppen en escalatie. Wellicht is de extreme werkdruk hier debet aan. Immers: twee dagen na de Nederlandse première van zijn werk in Den Haag, waarover de recensente had geschreven, was er alweer een première in Hannover, van een ander werk. Ook al betrof dat een Duitse première van een al eerder in Nederland gemaakt stuk, dat is best veel voor iemand die op topniveau functioneert. Die overbelasting is hoe dan ook geen excuus voor het geweld dat hij toepaste, en waarvoor een passende straf hoe dan ook zal moeten worden uitgedeeld. Dat hij vooralsnog is geschorst door de Staatsopera van Hannover, en het NDT nog steeds nadenkt over maatregelen, is wellicht al een vorm van klassenjustitie, zoals hier door festivalleider Erwin Roebroeks op Facebook werd gemeld: een werknemer met minder reputatie was allang ontslagen. Trend? Blijft de vraag over of deze zaak terecht de aandacht krijgt, of dat het – zoals Verlinde zegt – een grappig incident is dat wordt opgeblazen: het moge duidelijk zijn  dat de relatie tussen kunstkritiek en kunstenaars gespannen is. Ik heb het zelf in mijn actieve tijd als AD- en GPD-recensent vaak genoeg meegemaakt dat er boze brieven naar de krant werden gestuurd. Gelukkig bleven die in evenwicht met de ontvangen fanmail, zodat mijn werk niet in gevaar kwam. Tot geweld heeft kritiek uit het veld nooit geleid, terwijl de Frankfurter Allgemeine al melding weet te maken van minstens drie gevallen waarbij het in Duitsland tot fysieke dreigementen kwam. In Nederland is het alleen Hein Janssen van de Volkskrant die mishandeld werd (een klap en zware vernedering: “Op je knieën!”), waar de acteur in kwestie een boete voor heeft gekregen. Of het Duitse wangedrag een trend is? We zullen daar wellicht na de volgende première van Albert Verlinde achter komen.  Hoe de hond dit alles beleefd heeft, is niet bekend. 

‘In “In the Dutch Mountains”, de nieuwe balletavond van Marco Goecke met het virtuoze Nederlands Dans Theater in Den Haag, wordt het publiek afwisselend gek gemaakt en gedood door verveling.’ Dixit Wiebke Hüster, dansrecensente van de Frankfürter Algemeine, een van Duitslands grootste kwaliteitskranten. De critica had geen goed woord over voor de première, afgelopen donderdag, in Den Haag. Marco Goecke, de choreograaf van dit dansstuk, was not amused. Bij een volgende  première, in Hannover, twee dagen na de Nederlandse première, wachtte hij de dansbeschouwster in de foyer op met in zijn handen een zak hondenstront, die hij haar, na een aantal verwensingen, in het gezicht smeerde.  Nieuwe escalatie Na de hengst in het gezicht, die Volkskrant-recensent Hein Janssen ooit mocht incasseren van een beledigd acteur, is de actie van Goecke een escalatie. Temeer omdat dit een actie betreft die met voorbedachten rade is gepleegd. Het incident vond immers plaats in de pauze van de voorstelling, dus de dader moet de zak poep al gedurende de hele eerste helft van de avond in zijn jacquet verborgen hebben.  De Frankfurter Algemeine neemt de zaak hoog op. Excuses van de directie van de Opera van  Hannover zijn niet genoeg. De krant stelt: “Wij nemen de opzettelijke kleinering en vernedering die voortkomt uit de voorbereide uitscheldingsaanval zeer serieus. Het getuigt van het fatale zelfbeeld van een persoonlijkheid in een zwaar gesubsidieerde bestuursfunctie die meent boven elk kritisch oordeel te staan en in geval van twijfel zijn gelijk kan halen door geweld te gebruiken. In tijden waarin gevoeligheid en oplettendheid op alle niveaus in de kunstwereld worden verkondigd, is dit een bijzondere perfusie.” Grensoverschrijdend gedrag De vraag die de krant oproept, is inderdaad relevant. In een tijd waarin gedrag van leidinggevenden in de culturele sector nogal eens onder een vergrootglas ligt, kun je je afvragen hoe Goecke in het dagelijks werk met tegengeluiden omgaat. Neemt hij naar elke repetitie een zak poep mee voor onwillige dansers? De krant stelt ook dat het escalerende gedrag van deze dansleider past in een patroon waarin critici steeds agressiever  bejegend worden door acteurs en regisseurs. Het zijn aanvallen op de persvrijheid. Inmiddels heeft de Opera van Hannover laten weten dat de actie van Goecke mogelijk gevolgen gaat hebben voor zijn aanstelling als artistiek directeur van het prestigieuze theater. Het Nederlands Danstheater reageert geschokt. In een verklaring stelt artistiek directeur Emily Molnar: “Wij hebben kennisgenomen van het incident dat afgelopen weekend in de foyer van Staatstheater Hannover heeft plaatsgevonden tussen balletdirecteur Marco Goecke en een recensente van de Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ). Marco Goecke is een gewaardeerd associate choreograaf van NDT met wie wij al jarenlang met veel plezier samenwerken, met prachtige danscreaties als resultaat. Wij betreuren ten zeerste dat dit incident heeft plaatsgevonden, waarin Marco Goecke de persoonlijke integriteit van de betrokkene heeft geschonden. Dit handelen is in strijd met onze waarden die we als leidraad in al onze samenwerkingen hanteren.”

Dankzij Bas Hoeflaak staat de blokfluit weer even in de belangstelling. De slappe lach veroorzakende scene gaat inmiddels de wereld rond, mede door het verre van virtuoze fluitspel van de amateurfluitist met stalen gezicht.https://www.youtube.com/watch?v=wIkVov28ePo Dankzij een minstens even grappige speling van het lot zat ik woensdagmiddag bij een ‘vriendenrepetitie’ van Amsterdam Sinfonietta, druk bezig met de komende tournee met als hoofdsoliste Lucie Horsch. Die blokfluit speelt. Maar dan goed. Hele bak fluiten Of Lucie bij het begin van het programma in de zaal met een stalen gezicht zal gaan zeggen dat ze ‘zo gaat spelen op haar fluit’ is niet bekend. Het zou een leuke toevoeging zijn, maar mogelijk zitten de toeschouwers van deze tour daar niet op te wachten. Wel heeft ze bij het begin van het programma niet één fluit, maar een hele bak vol naast zich staan. Ze wisselt voor een reeks variaties op een Iers volksliedje (Sellengers Round) razendsnel tussen hele kleine en flink uit de kluiten gewassen fluiten. Alles even virtuoos en met zwier bespeeld. Het fijne van zo’n repetitie bijwonen is dat je kunt meemaken hoeveel concentratie en inspanning zo’n concert kost. Dat merk je dus normaal niet, als relatieve leek. Wie Amsterdam Sinfonietta wel eens live heeft meegemaakt, en ik zag ze in het verleden met Bryce Dessner van the National en Rufus Wainwright de sterren van de hemel spelen, ziet muzikanten, staand, vaak zonder muziekstandaard voor zich, spelen alsof het geen moeite is. Hondsvermoeiende repetitie Amsterdam Sinfonietta speelt zonder dirigent, maar met een leider. Meestal is dat Candida Thompson, maar voor deze tour is dat de Canadees – Israëlische violist Daniel Bard. Het ensemble van strijkers, dit keer ook uitgebreid met een theorbe (barokgitaar) en een cimbalom, werkt in zo’n repetitie net als op het podium zonder dat iemand merkbaar de maat slaat of accenten aangeeft. Alles is concentratie en luisteren, en in de informele setting van zo’n repetitie is het fascinerend om te zien hoe scherp iedereen is. Het is ook hondsvermoeiend, dat zie je aan ieders gezicht af. Het programma Lucie in the Sky with Diamonds en bestaat uit een groot aantal variaties op meer en minder bekende volksliedjes uit Europa. Tijdens deze repetitie was de jonge componist van één van die varianten aanwezig. Freya Waley-Cohen (1989) was er om de repetitie voor de wereldpremière van haar stuk te begeleiden. Zij schreef een variatie op het bekende Ierse volkswijsje ‘Sellengers Round’ en het was fascinerend om mee te maken hoe de samenwerking tussen componist, solist en orkest met elke nieuwe start de muziek naar een hoger plan trok. Koningin Elizabeth Nog interessanter was het om te horen wat de achtergrond was van deze compositie, waarin orkest en solist regelmatig lijken te ontsporen en wegzakken, om uiteindelijk weer tot een soort adem te komen. Freya Waley-Cohen vertelde dat dit volksdeuntje onlosmakelijk verbonden is met het Engelse vorstenhuis, en dat zij het schreef als reactie op het overlijden van de Britse koningin Elizabeth, net in een periode dat het land politiek in chaos verkeerde en de oorlog dreigde. Hoor je de compositie met dat verhaal in je achterhoofd, spreken alle rare maten en glijdende noten opeens klare taal. Net als het soms volledig verwaterende blokfluitspel van Lucie Horsch. Niet hilarisch als dat van Bas Hoeflaak, maar ten hemel schreiend tragisch. Lucie in the Sky with Diamonds gaat vrijdag 10 februari op reis door het land. Er zijn nog kaarten. Inlichtingen: Sinfonietta.nl

Er is nogal wat ophef onder vooral mensen van zekere (witte) kleur en leeftijd over een documentaire die nu in de filmhuizen draait. In White Balls on Walls toont maaktster Sarah Vos hoe het Stedelijk Museum in Amsterdam moet wennen aan een nieuwe tijd waarin oude vanzelfsprekendheden op hun grondvesten trillen.De ophef draait vooral om de door de gevestigde kunstwereld gevoelde angst voor doorslaand ‘wokisme’: genderneutrale toiletten, een voorrangsbeleid voor vrouwelijke kunstenaars en artiesten ‘van kleur’, gedoe over welk woord je nog mag gebruiken voor wit of zwart en prostituees, en of context er wel toe mag doen bij het tentoonstellen van kunstwerken. Zo belangrijk is context Om met dat laatste te beginnen: Sarah Vos laat met een simpel voorbeeld zien hoe belangrijk die context kan zijn. Ze blijft lang hangen bij de expositie Kirchner En Nolde. Expressionisme. Kolonialisme, waarin duidelijk wordt waar beide grote namen hun inspiratie vandaan haalden. In een bijzin komt voorbij dat hun kunst bestaat uit  vrij natuurgetrouwe afbeeldingen van oorspronkelijke werken die ze in Papoea Nieuw Guinea aantroffen. Die originele werken zijn volgens westerse maatstaven geen kunst, de afbeeldingen die de witte kunstenaars ervan maakten zijn dat wel. Zie je de werken naast elkaar, ga je je afvragen waar Nolde en Kirchner dat aan verdiend hebben. Maar het zit er bij ons ingebakken dat de werken van inwoners van Papoea Nieuw Guinea geen kunst kunnen zijn. Om allerlei redenen die je steeds raarder gaat vinden naarmate je er meer argumenten voor hoort. De canon is mannelijk en wit Een ander gênant moment is er wanneer een van de vrouwelijke curatoren vertelt dat ze ook tijdens haar studie kunstgeschiedenis nooit anders heeft geleerd dan dat de canon bestond uit witte westerse mannelijke kunstenaars. Dat tot 2020 slechts 10% van de collectie van het Stedelijk van de hand van vrouwelijke kunstenaars was, en er vrijwel geen werk van anders dan witte kunstenaars te zien is geweest, op een  enkele ’token’-expo na, spreekt boekdelen. Nu het museum, mede onder druk van een tamelijk laconieke wethouder van cultuur Touria Meliani, als de wiedeweerga moet diversifiëren, slaat de paniek toe. En dan is het ook nog eens corona. In prachtige scènes zien we vervreemdende zoomvergaderingen waarin bepaalde mannen afhaken, vrouwen die niet tot elkaar komen op anderhalve meter en gemiezer over de hoogte van twee minuscule doekjes op zaal. We zien ook Charl Landvreugd, hoofd Onderzoek en Curatorial Practice, vertellen dat zijn grootste zorg is te voorkomen dat zijn collega’s bang voor hem (zwarte man) zijn en we zien hoe in de collectiekelder wel degelijk vrouwelijke kunstwerken aanwezig zijn, die dus nog nooit zijn tentoongesteld. Kunstenaar genoeg Het vertrouwen dat veel mensen nu nog hebben dat de kunst die in onze musea hangt dan ook wel de beste en meest universele is, kan na het zien van deze documentaire nu echt met een enorme korrel zout worden genomen. Het is ook nog eens mooi dat documentairemaakster Sarah Vos duidelijk maakt dat ze meer affiniteit lijkt te hebben met de zo in het nauw gebrachte gevestigde orde. Ze is wel kunstenaar genoeg om niet echt partij te kiezen. Daarin is ze een stap verder dan veel van de critici van grote kranten, die – zo lieten we onlangs zien – graag meegaan in de op niets gebaseerde panische angst voor woke cancelcultuur. Cons of art Ergens halverwege zien we een geniaal gekozen shot waarin de manshoge letters van de expositie Meet The Icons Of Modern Art van de ramen worden geschraapt. De ploeg heeft de letters ‘MEET THE’ al weggehaald en we zien de ‘I’ verdwijnen. Wat overblijft is veelzeggend, en kan zowel voor- als tegenstanders van de nieuwe ontwikkelingen stof genoeg bieden voor veel verhitte debatten: ‘CONS OF MODERN ART’. Ga kijken, het is de moeite waard.