Seagull – Kretakör


Theater overbrugt
grenzen dankzij 'oortje'

Simultaanvertaling. Het
is zo'n voor de hand liggend idee, dat tot nu toe niemand erop is
gekomen om het ook toe te passen bij theatervoorstellingen. Daarom
moet u het als toeschouwer bij buitenlandse toneelvoorstellingen nu
altijd doen met die rare lichtkrant boven, naast, of onder het
toneel. Bij opera werkt zoiets wel, omdat daar gemiddeld een kwartier
wordt gedaan over het formuleren van één zin. In het
theater gaat alles veel sneller, en niets is erger dan een
boventiteling die zichtbaar het spoor bijster is geraakt.

Donderdag, tijdens de
voorstelling Dybbuk door het Poolse gezelschap Rozmaitosci Theater,
ging het zo minstens één keer mis. Bij deze, toch in
tamelijk serene rust verlopen voorstelling, werd de bediener van de
lichtkrant op zeker moment overvallen door een rappe passage, deed
twintig zinnen in één keer, en hield toen op, waardoor
je tijdens de hele monoloog die volgde zat te kijken naar de laatste
zin. Heel storend. Nee, dan zaterdagavond, bij de Nederlandse
première van 'n Meeuw door het Hongaarse theatergezelschap
Krétakör. Met dezelfde ontvangertjes met oortelefoon als
waarmee de dialoog in het Europees Parlement op gang blijft, kon je
hier met volle teugen genieten van het prachtige spel van de acteurs.
Tsjechov op zijn mooist, met zachtjes het lieftallige geluid van een
tolk in je oor.

Het werken met de
ouderwetse boventitels maakte de Poolse Dybbuk al lastig, de steile
strengheid waarmee deze bewerking van het klassieke Jiddische stuk
van An-Ski werd gebracht maakte het ook nog eens een lange zit,
terwijl het stuk niet langer dan twee uur duurde. Het heeft misschien
iets te maken met het legendarische Poolse gevoel voor humor, dat we
ook kennen van de Paus in Rome. Het kan ook zijn dat dit stuk over
een verleden dat de mensen letterlijk niet los wil laten, in Polen
nog net even te gevoelig ligt om al te lichtvoetig te worden
gebracht. Wat niet wegneemt dat het bij vlagen schitterend was om te
zien. Vooral de enorme projectie van een traditionele wandschildering
die voor onze ogen tot leven kwam was weergaloos.

Dergelijke technische
hoogstandjes waren er niet bij Krétakör. Daar had de
regisseur slechts besloten om het hoge achterraam in de Snijzaal, het
huis van 't Barre Land waar dit gezelschap te gast is, onbedekt te
laten. Een enkel dwarrelend herfstblad was meer dan genoeg om de
typische Tsjechov-sfeer van weemoed en verlies voelbaar te maken. Zo
werd deze 'Meeuw', het stuk van Tsjechov over schrijvers, idealen en
verzuurde liefde, tot een van de indrukwekkendste theaterervaringen
van de afgelopen tijd. Geen decor dan de Snijzaal zelf, en weergaloos
integer acterende spelers die het publiek rechtstreeks aanspreken. En
omdat we hen ook live vertaald hoorden op de oortelefoons, was er
werkelijk, grensoverschrijdend contact mogelijk.

Vanaf nu zou elk
internationaal theaterfestival de geniale vondst moeten gebruiken.
Natuurlijk, de oplossing is duur, en nu slechts mogelijk omdat het
publiek in de Snijzaal klein is en de subsidie hoog, vanwege het
Nederlandse voorzitterschap van de EU. Maar is dit niet het beste
voorbeeld van een investering in cultuur en in communicatie die op
den duur zijn geld meer dan tienvoudig zal opleveren?

 

Rozmaitosci Theater
(Polen) met Dybbuk.
Gezien: 4-11, Stadsschouwburg Utrecht.
Rozmaitosci speelt ook nog in Amsterdam, dinsdag 9 en woensdag 10
november. Krétakör (Hongarije) met 'n Meeuw. Gezien:
6-11, Snijzaal Utrecht. Nog te zien in Arnhem, Rotterdam en
Amsterdam. Krétakör speelt ook nog Blackland, aanstaande
dinsdag in Utrecht. Inlichtingen: www.paradiseregained.nl

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,