Je hebt geen controle over je verhaal. Maak daar gebruik van. (2)


Natuurlijk gaat de zon in de avond onder. Sterker nog. Zonder dat de zonder ondergaat heb je geen avond. Dus is het totaal niet gek dat wanneer iemand vertelt over een avond op het strand, je daar een zonsondergang bij denkt. Google it.

Het probleem is alleen dat die zonsondergang niet in het eerste verhaal zat. Het zou kunnen dat de verteller een ondergaande zon dacht bij het woord avond, maar hij vertelde hem niet. Die denk jij erbij, als toehoorder, omdat jij bij ‘avond’ en ‘strand’ moet denken aan ‘ondergaande zon’. Je zou er ook andere dingen bij kunnen denken. Zelf ben ik bijvoorbeeld vaak ’s avonds later aan het strand geweest, als het donker was en mensen kampvuren hadden aangestoken. Wanneer iemand ‘avond’ en ‘strand’ zegt, denk ik dus aan een kampvuur met een ruisende branding op de achtergrond, alleen hoorbaar, niet zichtbaar.

Verbinden

Wanneer iemand je een verhaal vertelt, kun je dat vaak goed navertellen. Toch weten we nauwelijks hoe we dat eigenlijk doen: ons iets herinneren. We weten in ieder geval dat herinneringen niet worden opgeslagen op een harde schijf, voorzien van een duidelijke index. Wanneer we iets meemaken gaan verschillende hersengebieden aan het werk en worden er verbindingen gesmeed tussen hersencellen. Die verbindingen zijn de kern van ons geheugen. Een geur koppel je aan een beeld, een angst, een geluid en een handeling. Herinneren is dus niet het ophalen van een tekstbestand, maar het opnieuw samenstellen van een verbinding.

Ons geheugen, ofwel ons vermogen om dingen opnieuw samen te stellen, is dus ook onbetrouwbaar. Oude verbindingen kunnen slijten of worden verrijkt met nieuwe verbindingen. Zijn we ergens getuige van, koppelen we wat we zien of horen aan dingen die we kennen, zelf hebben ervaren of denken te weten. Hoor je avond en zee, denk je daar een ondergaande zon bij en maak je al een beeld dat mogelijk afwijkt van wat er echt gebeurde.

Eigen beeld

Als verhalenverteller, als schrijver, als reclamemaker heb je dus nooit controle over je verhaal, ook al staat het zwart op wit. Je toehoorder, en zelfs je lezer, zal er een eigen beeld bij maken, eigen verbindingen aangaan, en andere dingen uit je verhaal halen dan jij erin hebt gelegd.

Is dat erg?

(Dit is een vervolg op dit verhaal)

 

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.