De lezersredacteur van NRC verklaarde het zaterdag nog maar eens: dat we af moesten van de mythe dat nieuws gratis zou zijn. Als een van de verkondigers van die ‘mythe’ en ook nog eens zelf in het journalistieke metier werkzaam, leek het me nuttig om dat eens te onderzoeken. Ik deed dat, zoals al die lezersonderzoeken van de kranten meestal ook doen, aan de hand van 1 krant op 1 dag. Ik was geïnteresseerd in de mening van de enige lezer die ik ken, en dat ben ik zelf. Maar ik wilde ook weten of de stelling dat nieuws per definitie niet gratis is, nou eigenlijk wel klopte.

Daarvoor is het goed om te weten hoe nieuws de wereld in komt. Soms komt nieuws op spectaculaire wijze de wereld in, zoals de meteoor van dit weekend in Rusland. Dat nieuws is per definitie gratis, want iedereen die het meemaakte vertelt erover, heeft het gefilmd of maakt er een aantekening van. Gratis nieuws, want er zijn geen speciale handelingen en deskundigheden nodig om het nieuws over de wereld te verspreiden. Maar dat geldt voor veel meer dingen: wie de finale van het Leids Cabaret Festival heeft gewonnen, wordt door de organisatie zelf bekendgemaakt, en als die het nalaat, twitteren de winnaars het wel. Wordt het opgepikt, verspreidt het zich over de wereld, net als het bericht dat in het huis van hardloper Pistorius ook een baseball-bat is gevonden met bloed erop. Dat verspreidt het Zuid Afrikaanse OM, de politie of een medewerker van het forensisch lab zelf wel.

Van de 21 niet-gratis berichten zijn er echter slechts drie te kwalificeren als ‘Nieuws’ en ‘Niet Gratis’.

Op die manier bekeken, waren van de 72 afzonderlijke berichten, inclusief de advertenties en de omroepgegevens, slechts 21 te kenschetsen als ‘niet gratis verkrijgbaar voor de brenger’. Dit gaat dan om berichten die alleen via tussenkomst van een journalist of andere betaalde deskundige verkrijgbaar zijn. Voorbeelden zijn natuurlijk alle bijdragen van columnisten en veel van de duidingsverhalen naar aanleiding van nieuws in sport, kunst en politiek. Niet dat duiding niet elders ook te krijgen is, maar de specifieke NRC Next-duiding is dus niet gratis. Net als mooie foto’s niet gratis zijn. En verder zijn er natuurlijk de bijdragen die ontleend zijn aan andere media die zelf een bericht onderzocht hebben.

Van de 21 niet-gratis berichten zijn er echter slechts drie te kwalificeren als ‘Nieuws’ en ‘Niet Gratis’. Mijn favoriete rubriek NRC Next zou dus een dikke ‘onwaar’ moeten zetten onder de stelling van de eigen krant, dat nieuws hoe dan ook niet gratis is. Meer dan tweederde van de krant van maandag 18 februari bevat zaken die de krant zelf feitelijk niets hadden hoeven te kosten, en die ik zelf ook makkelijk en zonder schuldgevoel via de sociale media, en een app als Flipboard te weten kan komen.

Is de vraag vervolgens: hoeveel van die 21 niet vrij verkrijgbare berichten had ik ook niet willen missen? Dat zijn er een stuk minder, maar dat heeft natuurlijk met mijn specifieke smaak te maken. Ik ben bijvoorbeeld niet geïnteresseerd in sport, en wel in kunst. Europa vind ik belangrijk, Afrika minder. Allemaal persoonlijke overtuigingen waarop je natuurlijk geen krant kunt bouwen. Van de 21 niet gratis leverbare verhalen heb ik er uiteindelijk 6 gemarkeerd als: daarvoor zou ik best willen betalen om ze mogelijk te maken. Toevallig ook de enige zes artikelen die ik van die hele maandagkrant als zodanig heb gemarkeerd.

Hoeveel ik voor deze selectie zou willen betalen? Geen idee. Maak mij een prijs, en vertel me dat je me iedere dag zulke dingen gaat bezorgen. En dan hoef ik niet eens een paywall. Ik wil daar zelfs gewoon hoe dan ook voor betalen om het mogelijk te maken. De nieuwe NRC App belooft zoiets, maar dan wordt de selectie weer gemaakt door de redactie. Dat is best lastig. Want dat ik vandaag de column van De Jong wil lezen, wil niet zeggen dat ik hem morgen wil lezen. En Maxim Februari is altijd interessant, maar schrijft niet altijd.

Dat de rest van de krant mij niet zoveel waard is: ik vrees dat ik dat moet toegeven. Ik krijg mijn objectief gratis nieuws wel via de sociale media, en heb voor gedachteloos leesplezier (de ‘venz-factor’) genoeg aan flipboard. Zeker nu ik me als digitaal lezer moet behelpen met die verschrikkelijke app – noem het een matige pdf-lezer – van NRC Next.

Het hele overzicht van mijn leeservaring staat hieronder. Ik ben benieuwd naar de score van andere lezers. En andere kranten, natuurlijk. Als eeuwenlang lezer van NRC gaan de mensen van NRC me aan het hart. En budget om vier kranten door te nemen had ik niet.

Uitleg:

De kolom Next wil zeggen dat het een verhaal betreft dat specifiek is voor deze uitgever en deze krant. Kan dus niet op dit moment in dezelfde vorm in De Volkskrant of De Telegraaf staan.

Het onderscheid moet weten/wil weten is belangrijk voor de journalistieke selectie, sommige zaken zijn essentieel, en sommige dingen zijn mijn eigen interesse.

De Venz–factor moet niet onderschat worden. Het begrip is ontleend aan het meest gelezen pak hagelslag ter wereld. Dat soms 100 keer herlezen wordt, omdat je nu eenmaal ergens naar moet kijken tijdens het eten. Dat is dus bij een krant de lijst met vooral korte berichten om tijdens het ontbijt af te grazen. Geen lange verhalen die aandacht en concentratie vragen, maar leuke, rare en ‘gôh’-nieuwtjes die je net zo goed kunt missen, maar die de keukentafel toch veraangenamen.

De kolom ‘niet gratis’ geeft aan of een bericht echt niet anders dan via betaalde, professionele inbreng in de wereld kon komen. Veel nieuwsberichten zijn immers ontleend aan officiële mededelingen van instanties, en worden ook zonder verdere uitleg of duiding gebracht. Dat de krant ze krijgt via een duur persbureau dat zelf weer op dure persbureau’s is aangewezen, doet er niet toe: de oorspronkelijke bron is openbaar en valt onder het publieke domein.

Mijn geld waard bleek uiteindelijk te gelden voor berichten en verhalen die op vijf of meer factoren positief scoorden. Zes verhalen vandaag. Morgen? Geen twintig, schat ik zo.

Blij mee? Doe me een donatie!