Amsterdam – Er gaat er wel eens één de mist in. Gisteren, in de nieuwe zaal van de Amsterdamse Stadsschouwburg gebeurde dat. Kreten en Gefluister, de tweede voorstelling die Ivo van Hove maakte op basis van een Ingmar Bergman-film, kwam op me over als holle voorstelling, waarin niet alleen de personages, maar ook de acteurs verweesd leken rond te lopen. Het eerste leek me de bedoeling, het tweede niet. Hoe anders dan de eerdere Bergmanbewerking ‘Scènes uit een huwelijk’, een jaar of vijf geleden. Dat was een strakke voorstelling, die je aan de hand meenam, de gruwel van het Noordse Toendrahuwelijk in. Nu bleef het op afstand. In het beste geval.
Lag het aan de nieuwe zaal? Immers: de website van Toneelgroep Amsterdam toont ons niets anders dan juichende kritieken. Dat doet een mens twijfelen. Maar ik zag wat ik zag. Van Ingmar Bergman kun je houden of niet houden. Persoonlijk vond ik zijn films al gedateerd toen ik ze voor het eerst zag, maar toen was ik puber en met andere dingen bezig dan Freud, Jung en alle andere psycho-religieuze rambam waar Scandinaviërs als Ingmar Bergman zo op geil(d)en.
De spelers leken nerveus. Was het de angst dat het geluid niet goed zou zijn? Regisseur Ivo van Hove, die een welkomstwoordje hield, vooraf, was namelijk onverstaanbaar en dat liet een luidruchtige ringleidinggebruiker hem ook luidkeels weten.
Dat begint niet lekker.
Maar professionals mogen zich toch niet door dat soort dingen laten afleiden? Daarom zoek ik verder en blijf ik haken op die verweesdheid van de acteurs. In andere voorstellingen van Toneelgroep Amsterdam zijn ze scherp, weten ze waar iedere beweging, ieder woord, iedere blik voor is bedoel. Dat meesterschap leek afwezig. Natuurlijk: Chris Nietvelt kan alles. Laat haar naakt rochelend en gillend sterven als een performancekunstenares, en ze doet het. Moeilijker had ik het met de andere twee vrouwen: Halina Reijn en Renée Fokker. Hun dialogen gingen nergens heen, en dat was meer dan de bedoeling kon zijn. Vooral Fokker leek, in alle vieze naaktheid en bloedende kruisen die bij het kennelijk maandverbandloze poolgebied horen, niet op haar gemak. Halina Reijn ging als jongste zusje ook een keer de mist in, toen ze wel erg kinderachtig werd in een poging om met haar zus contact te leggen.
De hele voorstelling leek los zand. ‘Waar is de regisseur?’, wilde ik roepen. Waar was iemand die deze mensen op het zelfde spoor, of toch minstens hetzelfde rangeerterrein zette? Voor het eerst sinds Van Hove bij Toneelgroep Amsterdam werkt, miste ik zijn inbreng echt.
Ik hoop dat dat tijdelijk is.
Gezien: Kreten en Gefluister van Ingmar Bergman door Toneelgroep Amsterdam. Speellijst.