Groningen (GPD)_Theater en actualiteit hebben een bizar huwelijk. Breng je een stuk waarin aan het eind twee kinderen worden vermoord, is dat al lastig genoeg. En, ook al is dat het 2500 jaar oude stuk Medea en is dat dit jaar zelf al vijf keer gespeeld, dan nog is het ernstig als twee dagen voor de première een gek in Dendermonde met een mes op weerloze baby’s inhakt. Dan schiet theater eigenlijk tekort. En blijven er alleen tranen over.
In Groningen, bij de première van Medea in de uitvoering die actrice Malou Gorter er, na Ariane Schlüter, aan geeft, was dat bizarre huwelijk tussen kunst en werkelijkheid prominent aanwezig. Het verhaal varieert vrij op het oerstuk van de Griek Euripides uit vierhonderdennogwat voor Christus. Regisseuse Ola Mafaalani giet het in een bizarre vorm, door bijvoorbeeld het achtuurjournaal op te voeren in de persoon van Noraly Beyer, die onlangs haar positie als anchor van dit nationale instituut opgaf voor een toneelcarrière.
Boeken zijn er volgeschreven over het stuk waarin Medea, op het eerste gezicht uit jaloezie over een ontrouwe echtgenoot, niet alleen haar rivale en haar vader, maar ook haar eigen kinderen doodt, terwijl ze zelf overleeft. Raar kijken wij op tegen een tragedie, waarin het koor, dat staat voor het gezonde volksbevinden, eigenlijk de moordenares aanmoedigt. Wij snappen ook niet hoe dat kan: kindermoord. Al gebeurt het ettelijke keren per jaar.
Mafaalani, de nieuwe baas van het Noord Nederlands Toneel mag zich de koningin van de Nederlandse theatersoul noemen, zoals haar echtgenoot de koning is van de theaterpunk. Deze Ko van den Bosch, oud voorman van het opgeheven Alex d’Electrique, fabriekte een woedende tekst uit de diverse vertalingen van het oeroude stuk. Mafaalani gooide vervolgens alles in de strijd: een boze flamenco-danser, een kwezel die het Groningse volkslied zingt en een eerbetoon aan haar voorganger, Koos Terpstra. Het stuk opent immers als onvervalst cabaret, het selling point van die regisseur die cabaret en serieus toneel een al even bizar huwelijk liet aangaan als wat Mafaalani nu probeert met actualiteit en toneel.
Maar dan: er spelen echte kinderen mee. En er wordt tamelijk echt gehuild, omdat zowel regisseur als hoofdrolspeelster hun eigen moederschap vol in de strijd gooien. Deze voorstelling stelt de vraag: ‘Hoe kunnen wij kindermoord voorkomen?’ terwijl het oerstuk vertelt dat kindermoord onvermijdelijk is. Dat levert dus een geweldig conflict op, waar ze ondanks alle emotionele inzet niet uitkomen.
Deze Medea eindigt in tranen, maar die tranen voelen een paar minuten na het slotapplaus niet goed. Ja, kindermoord is verschrikkelijk, maar wat hebben we geleerd van die twee uur theater? Minder dan we zouden kunnen leren van Euripides, die zich niet met de actualiteit bezig hield, en daardoor zijn theater eigenlijk indringender, onontkoombaarder maakte. Nu stelt het Noord Nederlands Toneel toch een beetje teleur. Terwijl Mafaalani’s Medea tegelijkertijd een prachtige, overvolle, emotionele en heftige voorstelling is.
Gezien: Medea, door het Noord Nederlands Toneel. Gezien: 25 januari 2009 in Groningen. Tournee.
