As You Like It – Nationale Toneel: Shakespeare mooi maar haastig afgewerkt


Den Haag (GPD) _ Grappen kunnen baarden krijgen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de grap over verkrachtende kabouters in de As You Like It die nu door Het Nationale Toneel wordt gebracht. Op de première eindigde deze doordenker uit het jaar nul in ieder geval als de spreekwoordelijke ‘vuurpijl in een emmer snot’: hij kwam niet aan. Maar dat lag minder aan de grap dan aan de haast waarmee die verteld werd. Een haast die wel meer details in deze Shakespearekomedie de das omdeed.

Shakespeare heeft volgens sommigen ook een enorme baard. Zeker in zijn komedies. Het liefdesdrama in Romeo en Julia kunnen we nog wel invoelen, de waanzinnige koning Lear doet ons denken aan onze dementerende ouders en Hamlet is sprekend onze eigen puberteit: met de tragedies zit het wel goed.

400 jaar oude humor vereist echter onderhoud, omdat humor altijd tijdgebonden is. Dat geldt helemaal voor de twee komedies die Shakespeare schreef over en naar aanleiding van een heel specifiek probleem uit de late zestiende eeuw in Engeland: vrouwen waren daar verboden op het toneel, dus werden die gespeeld door jonge mannen.

In zijn twee enige komedies over dat onderwerp, As You Like It en Twelfth Night, voert hij een hoofdrol op die een meisje is maar die zich  98 procent van de tijd als jongen verkleedt. Wat vervolgens tot hilarische complicaties leidt, omdat het als jongen verklede meisje op een jongen verliefd is, maar het publiek ook eerst en vooral een jongen verliefd ziet worden op een jongen. Omdat het ook een jongen is. Enzovoort.

Voor ons moeilijk te begrijpen, want wij hebben inmiddels actrices. Dat is anders.

We hebben dan wel hele goede actrices als Annick Pheifer, maar als zij de hoofdrol speelt in As You Like It heb je dus de belangrijkste grap van Shakespeares komedie op een heel naïef realistische manier geschrapt. Dan moet je het als regisseur met de rest doen om het nog een beetje leuk te maken. Dan heb je een best goede Jochum ten Haaf als woordspelende nar en Jan-Paul Buijs die mooi in de vorm zit als hij een dementerend oudje moet zijn. Paul R. Kooij is ook altijd prettig om naar te kijken en René van Zinnicq Bergman is een heel goed acteur, die mooi een sarcastische nicht kan spelen.

Gerardjan Rijnders zelf heeft de reputatie één van de grote toneelvernieuwers van Nederland te zijn, en zijn kracht als theatermaker is nog steeds zichtbaar. Hij weet ook nog steeds mensen om zich heen te verzamelen die prachtige dingen maken. Het toneelbeeld van deze komedie mag er wezen. Het magische bos waarin het stuk zich afspeelt ziet eruit als het interieur van een lavalamp uit de jaren zeventig en dat is ook het tijdperk dat Rijnders op de hak neemt.

Tussen de rondscharrelende echte kippen krijgt uiteindelijk echter cynisme de overhand boven ironie. Stedelingen worden nu afgeschilderd als mensen die liefde voor de natuur en het platteland vooral zien als een mogelijkheid om zo vaak mogelijk de geslachtsdaad te bedrijven met zoveel mogelijk levensvormen. Deze verwijzing naar de hedendaagse schandaalroman Elementaire Deeltjes van Houellebecq is een aardig commentaar op Shakespeare, maar komt niet helder genoeg door om echt te raken.

Erger is de haast in de voorstelling. Teksten worden luid en snel gebracht, maar de echte inspiratie ontbreekt, waardoor het vooral op tempo maken lijkt. De spelers missen ook onderlinge chemie. Tot overmaat van ramp lijkt Shakespeare zelf het verhaal in de weg te zitten. Regisseur Rijnders had óf nog veel brutaler moeten bewerken, of een ander stuk moeten kiezen. Nu is het een voorstelling zonder hart.

As You Like It door Het Nationale Toneel. Gezien: 16 februari 2008. Tournee. Inlichtingen: www.nationaletoneel.nl , www.topstukken.nl

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,