Willem Nijholt speelt ‘radicale flikker’ bij Toneelgroep Amsterdam
Willem Nijholt speelt in Perfect Wedding, het kerststuk van Toneelgroep Amsterdam. Hij vervangt daarin Joop Admiraal, die vorig jaar onverwacht overleed: ,,Maar Joop is niet te evenaren.”
,,Het wordt echt tijd dat ik nu echt ophoud. Ik moet dat soort dingen natuurlijk niet zeggen, want voor je het weet staat het in alle kranten, maar het is waar: het wordt echt tijd dat ik nu echt ophoud. Een jaar of vijf geleden zei ik na afloop van Oliver: dit is de laatste grote musical die ik doe. Dus lees ik: Willem Nijholt stopt. En dan doe ik toch nog een toneelstuk, en dan vragen ze: hij zou toch stoppen? Heel raar. Maar ik had het over musicals.”
Inmiddels staat Nijholt dus al sinds begin jaren zestig op het toneel. In die bijna vijftig jaar speelde hij grote rollen bij de legendarische Nederlandse Comedie. Toen dat gezelschap gesneuveld was onder de toneelvernieuwers van Actie Tomaat zocht hij zijn toevlucht bij de musicals van Annie Schmidt, het amusementstoneel van Joop van den Ende en de televisie. Later verbond hij zich aan de Haagsche Comedie, die hij weer verliet toen dat gezelschap veranderde in Het Nationale Toneel. Hij keerde terug naar het commerciële toneel en brak 10 jaar geleden bij een nieuw groot publiek door met zijn rol in de musical Miss Saigon. En nu staat hij dus in Perfect Wedding. Een feestelijk stuk dat de Amerikaan Charles Mee speciaal voor Toneelgroep Amsterdam schreef. Twee jaar geleden werd het voor het eerst gespeeld in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Regisseur Ivo van Hove en vormgever Jan Versweyveld maakten er een oosters sprookje van, waarbij de zaal van de schouwburg veranderde in een danspaleis. Een speciale rol in die voorstelling was weggelegd voor Joop Admiraal, die vorig jaar volledig onverwacht overleed. Nu het stuk hernomen wordt treedt Willem Nijholt op als vervanger van deze legendarische acteur. Hoe voelt het voor deze ster van het traditionele vrije circuit om te spelen in dit gezelschap dat vernieuwing zo hoog in het vaandel heeft?
,,Ik heb eerder met Ivo van Hove gewerkt. Ik speelde Claudius in de Hamlet die hij in 1993 bij het Zuidelijk Toneel heeft gemaakt. Onze kennismaking was heel apart: hij had rooie vlekken in zijn nek van de zenuwen, en ik had rooie vlekken in mijn nek van de zenuwen. Zo zaten we tegenover elkaar. Maar het klikte vanaf het eerste moment. Hij pakte het heel anders aan dan de meeste regisseurs. Hij is grondig. We werkten de eerste drie weken alleen maar aan tekstanalyse. Hij trekt je binnenstebuiten. Ik vond dat heel bijzonder.”
U dacht niet: ik ben een acteur met veertig jaar ervaring, vertel mij niet hoe ik moet spelen, snotneus?
,,Nee. Ik heb grote bewondering voor Ivo. Ivo vroeg mij om Joop Admiraal te vervangen. Nu moet u weten: het is een hele kleine rol. De tekst beslaat nog geen drie bladzijden. Maar het is zo’n genot om in een jonge groep te staan die helemaal blij is dat dat oude fossiel van een Nijholt erbij komt. Ze hebben respect voor mij, voor elkaar. Ze werken ontzettend hard. Ze repeteren overdag, spelen ’s avonds voorstellingen. Die energie is inspirerend. Ik ben er de hele dag bij op de repetitie. Om te kijken. Ik vind het enorm leuk om nu weer eens helemaal in een totaal andere uitdaging te duiken.”
Joop Admiraal speelde in dit stuk, dat een soort Bollywoodversie is van Shakespeares Midzomernachtsdroom, een hele aparte rol. Hij was op een bijzondere manier zichzelf, en danste aan het eind een soort Bhagwandans. Gaat Willem Nijholt dat nadoen?
,,Ik zal met Joop vergeleken worden, dat is onvermijdelijk. Maar Joop is niet te evenaren. Dat was op de toneelschool al. Hij zat een klas hoger dan ik. Ik vroeg hem: ‘Joop, wat heb jij nou, dat als ik een voorstelling van jouw klas zie, dat ik dan alleen naar jou kijk? En op straat, Joop: ik zie mensen naar je kijken, Joop. Je komt op, maar je bent er eigenlijk niet, of op een heel ander niveau.’”
Nijholt imiteert het unieke, lijzige stemgeluid van Joop Admiraal:
,,Hij zei: ‘Maar ik straal een bepaald soort eenzaamheid uit. Moet je ook doen. Dat trekt mensen aan. Dat is gewoon mijn natuur en dat draag ik met me mee. Ik ben aanwezig, maar ik ben ook eenzaam. Dat trekt mensen aan.’ Dat heeft hij in al zijn rollen gehad. Ook in deze. Je gelooft in alles wat hij doet. Of hij nu ‘de natuur’ staat te spelen, of over een sinaasappeltje praat. Ik moet dat anders doen. Ik moet een ‘radical fairy’ spelen: een radicale flikker dus, tussen drie andere radicale flikkers die door vrouwen worden gespeeld. Alles schuift in deze voorstelling en die verwarring is precies wat Ivo zoekt. Ik heb besloten om hem te spelen als een echte flirt. Dat is veel agressiever dan wat Joop deed, maar past wel beter bij mij. Ik moet die rol met mijn eigenheid invullen.” Hij lacht. ,,Dat zeggen acteurs tegenwoordig allemaal: mijn eigenheid.”
Het eenmalige optreden bij Toneelgroep Amsterdam bevalt Nijholt uitstekend:
,,O, het is een familie. Echt waar. En ik voel me een soort oudoom die lang is weggeweest en ergens thuiskomt. Ik verheug me er enorm op om in de Stadsschouwburg te staan. Want, ja, daar heb ik in 1960 eindexamen gedaan. Daar is het allemaal begonnen.”
Perfect Wedding door Toneelgroep Amsterdam. Te zien van 12 t/m 22 december 2007 in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Inlichtingen: www.toneelgroepamsterdam.nl