Gietelink brengt Max Havelaar als
domineestoneel 
Den Haag (GPD) _ Nederland is een land
van dominee's, zeggen ze. Waar of niet, sommige cabaretiers zoals
Freek de Jonge en Seth Gaaikema stammen ervan af, en sommige
theatermakers als Ab Gietelink zouden het graag willen zijn. Zoiets
blijkt in ieder geval uit de toneelversie van Max Havelaar die nu
langs bijzondere locaties in Nederland reist.
Naast de domineespreken in het stuk
zelf die aan de roman van Multatuli ontleend zijn, eindigt Gietelink
de voorstelling vanaf de kansel met een onvervalst galmende preek
tegen de onderdrukking door het kolonialisme. Zonder daarbij
overigens een link te leggen met iets in de actualiteit. Dat is dan
weer vreemd, want Gietelink is van de boodschappen.
Met zijn gezelschap Theater Nomade
reist hij al 23 jaar langs Nederlandse kastelen en andere historische
plekken om speciale theatervoorstellingen te brengen. De
eigenzinnige Gietelink brengt zijn stukken wegens zijn beperkte
financiën altijd met een aandoenlijk allegaartje van aankomende
talenten, ambitieuze semiprofs en oude getrouwen. En aandoenlijk is
ook meestal het resultaat. Een stuk over de VOC had koddige kostuums
en een leuk bootje om de Hollandse kleingeestigheid te illustreren.
In zijn bewerking van Vondels Ghijsbregt van Aemstel kreeg Ghijsbregt
aan het eind een palestijnentheedoek op het hoofd: een vooral komisch
overkomende verwijzing naar de Israëlisch-Palestijnse
problematiek die Gietelink bezig houdt.
Na een stuk over Jezus en een Hamlet
die dan weer wel, dan weer niet een commentaar was op de moord op
Theo van Gogh, gevolgd door een Faust die in Tora Bora leek te
spelen, is Gietelinks Max Havelaar verrassend on-actueel.
Taalliefhebber als hij is, bewerkte hij Multatuli's roman over een
ambitieuze ambtenaar die het koloniale systeem in Nederlands Indië
wil aanklagen met behoud van de originele negentiende eeuwse zinnen.
Max Havelaar is daardoor een statisch
stuk geworden, ondanks de leuke lichtbeelden over 'ons Indië'.
Er is ook geen humor meer, zoals er vaak in zijn andere stukken
bedoeld en onbedoeld hilarische momenten zaten. De echte Indische
acteur en de nep-Indisch sprekende actrice zijn nu vooral
folkloristisch zonder aandoenlijk te zijn. De muziek, een combinatie
van orgelklanken, gamelan en oerwoudgeluiden vol wilde beesten, is
vooral irritant. De coupures in de tekst maken de verhaallijn vaag in
plaats van helder.
De dominee in Ab Gietelink heeft het
gewonnen van de theatermaker.
Anders dan de scherpe, ironische en
zeer theatrale bewerking door Ger Thijs, een paar jaar terug, is deze
versie van Max Havelaar een stoffige anti-reclame voor het boek.
Jammer.
Max Havelaar door Theater Nomade.
Gezien: première op 24 augustus in Den Haag. Tournee: Ruïne
van Brederode Velsen 28 Augustus t/m 1 september; Dalempoort
Gorinchem 5 t/m 8 september; De Burcht Leiden 11 t/m 15 september;
Kasteel de Haar Utrecht 19 t/m 22 september; Martinikerk Groningen 26
t/m 29 september; Polderhuis Hoofddorp 2 t/m 6 oktober; Laurenskerk
Rotterdam 12 en 13 oktober; Sacramentskerk Breda 18 t/m 20 oktober;
Oosterkerk Hoorn 23 t/m 27 oktober; Arsenaaltheater Vlissingen 31
oktober; Theater Twee Hondjes Hellevoetsluis 1 november;
Compagnietheater Amsterdam 2 en 3 november; Drents Museum Assen 14
t/m 17 november. Inlichtingen.
