Oresteia – Toneelgroep Amsterdam/NTGent


Oresteia blijft een taaie tekst

Door Wijbrand Schaap
Amsterdam (GPD) _
Met zulke acteurs op het toneel kan het eigenlijk niet mis gaan. Over
wie hebben we het hier immers: Elsie de Brauw, Chris Nietvelt, Pierre
Bokma, Aus Greidanus Jr., Marieke Heebink. Ga zo maar door. Met die
acteurs gaat het dus ook helemaal niet mis, in de Oresteia van
Aischylos, waarmee NTGent en Toneelgroep Amsterdam hun uiterst
succesvolle samenwerking voortzetten. Eerder dit jaar brachten ze samen
al Opening Night. Een Succes uit het verleden dat een keiharde garantie
leek te bieden voor de toekomst.




Léek te bieden, want er gaat toch
iets mis, in dit klassieke oerstuk van 25 eeuwen oud. Maar wat er dan
precies misgaat, dat is nog niet zo makkelijk uit te leggen. Want,
behalve naar de beste acteurs van Nederland, die ook nog eens het beste
van hun kunnen laten zien dankzij de beste regisseur van Noordwest
Europa, Johan Simons, kijken we ook nog eens naar de mooiste
theatervormgeving sinds jaren. Scenograaf Jens Killian doet iets
simpels met hele rare modder en plexiglazen panelen. Oresteia gaat
immers over de schepping van de moderne rechtsstaat uit de modder van
de oertijd. En het gaat over godsbeelden en voorouderverering, dus dat
Pierre Bokma, als oervader Agamemnon vermoord en in klei bijgezet,
dankzij wat simpel bijgekleide tietjes verandert in de voedster van
zijn twee kinderen, is zo logisch als wat.
Is de muziek dan de
boosdoener? Dat vaag hoorbare 'ambient' geneuzel dat Peter Vermeersch
ook al liet horen bij andere Simons-regies? Nee: ook die muziek, waar
soms het ijselijke gekrijs van een kinderoffer in doorklinkt, werkt.
Is
het dan toch de tekst? Is het dan toch dat 25 eeuwen oude driedelige
stuk dat zichzelf voor de tweede keer in 2006 onspeelbaar verklaart?
Hadden we eerder dit jaar niet die oerreligieuze, hysterische Oresteia van het Nationale Toneel
in de Scheveningse Lourdeskerk? Deze versie mag dan wel honderd keer
beter zijn dan die daverende dreunvoorstelling, nog altijd wil het
drama niet tot leven komen. Terwijl er alle aanleiding voor is.
Aischylos
beschreef het einde van de tijd, waarin eer- en bloedwraak elkaar in
een eindeloze spiraal opvolgden, en het begin van de rechtsstaat,
waarin wet en rechtspraak de taken van de goden overnemen. Orestes
vermoordt zijn moeder omdat zij zijn vader had vermoord uit wraak voor
het offer van hun dochter. Orestes wordt achtervolgd door wraakgodinnen
en vindt hulp in en bij Athene. In de kromste rechtszaak ooit krijgt
Orestes vrijspraak van straf omdat hij een man is.
Er is een reden
te bedenken waarom het met deze Oresteia opnieuw misgaat: de
taalverliefdheid van de makers, die totaal voorbij gaat aan de
muzikaliteit van het theater. Let wel: alle acteurs begrijpen hun tekst
en kunnen die ook glashelder verwoorden, maar het is wel vier en een
half uur lang tekst, tekst en nog eens tekst.
Sterker dan ooit doet
zich hier het gemis van Paul Koek voelen. De man met wie Johan Simons
samen de hemel bestormde met Hollandia, maakte zelf eerder dit jaar een
muzikale versie van de tragedie Smekelingen,
met ook een hoofdrol voor Aus Greidanus Jr.. Samen konden Simons en
Koek wonderen verrichten met die taaie Grieken door een combinatie van
meesterlijk slagwerk, inhoudelijke frivoliteit en Jeroen Willems.
Nu is het Hollandse strengheid die regeert. Dat is jammer.
Oresteia
door NTGent en Toneelgroep Amsterdam. Gezien: 25 november 2006 in
Amsterdam. Nog te zien in Amsterdam t/m 6 december, Utrecht van 13 t/m
16 december en Gent van 5 t/m 20 januari 2007. Inlichtingen:
www.toneelgroepamsterdam.nl

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,