Mugmetdegoudentand


Steeds een nieuwe Mug

Door Wijbrand Schaap

Amsterdam (GPD) _ Ze zijn heel erg veertig, de mensen van Mugmetdegoudentand. En dan hebben we het over 'veertig' in de goede zin van het woord. Niet veertig
in de zin van levensmoe en toe aan een jongere vlam en een zware
motorfiets, maar veertig als in: perfect op de hoogte van wat er nu, op
dit moment, werkelijk speelt. En dat zijn ze al een hele tijd. Dat de
Colombina, de prijs voor de beste bijdragende rol van 2006, voor Lineke
Rijxman daar nu pas een echte kroon op zet, is een late, maar niet té
late eer. Dat hoort gewoon een beetje bij veertigers van nu. Daar maken
ze bovendien nog dagelijks voorstellingen over, bij Mugmetdegoudentand.

De groep die nu met de briljante comedy 'Quality Time' de
theaters verovert is bij het grote publiek minder onbekend dan het
grote publiek denkt. Ze spelen al 21 jaar hun voorstellingen in de
kleinere zalen van Nederland, maar ze maken ook televisie. Hertenkamp,
TV 7 en Koekoeksclub zijn culthits geworden, satirische dramaseries die
humor perfect wisten te combineren met pijn. En er is nog die echte
hit: Zin in Jou, van het fenomeen Max. Dat de inmiddels flink uit de
kluiten gewassen acteur Marcel Musters het met een half gefaked nummer
uit de chaotische show Co*Star nog tot nummer 7 op de Nederlandstalige
top 40 zou schoppen, verwachtte niemand, maar is achteraf precies waar
je bij 'De Mug' altijd op bedacht moet zijn.

Dat was 21 jaar geleden nog niet zo duidelijk. De Mug met de
Gouden Tand ontstond in 1985 als een afstudeerklasje van Arnhemse
toneelstudenten met onder meer Marcel Musters, Joan Nederlof en Mouna
Goeman Borgesius. Onder regie van de zeer experimenteel en literair
ingestelde 'stimulator' Jan Ritsema brachten ze bewerkingen van romans
en schrijverslevens. Het was de tijd dat vooral de Arnhemse
toneelschool het ene na het andere zelfstandige toneelgezelschap
opleverde: De Zaak, De Trust, De Mug, en later Dood Paard en 't Barre
Land zijn daar het resultaat van. De Mug viel op door de lichte toets.
Actrice Joan Nederlof was – en is – begiftigd met een zeldzaam gevoel
voor humor, zodat zelfs de uiterst doorwrochte stukken uit die
begintijd, zoals Wilhelm Meisters Leerjaren van Goethe en Om Eleanor
naar Virginia Woolf toegankelijk bleven.

De ontwikkeling van De Mug houdt gelijke tred met de
ontwikkeling van de generatie waartoe de leden, nu allemaal
veertig-en-nog-wat, behoren. Aan het begin van de jaren negentig raakte
het gezelschap namelijk de weg kwijt, en dat gold zo'n beetje voor
iedereen die tijdens de recessie van de jaren tachtig aan zijn carrière
begonnen was. De Mug maakte een serie voorstellingen onder de titel
'Plaatsbepalingen'. Letterlijk op zoek naar zichzelf, en menig
recensent vreesde het einde van De Mug, nu men uitsluitend nog in de
eigen navel geïnteresseerd leek. Maar: wat voor navel was dat dan wel
niet. Een hele mooie, bleek al gauw, toen, na de laatste Plaatsbepaling
De Mug uitkwam met Onder Controle. Daarin ging schaamteloos narcisme
samen met perfecte zelfspot en universele satire. Het was De Mug
opnieuw gelukt om kunst te maken van de tijdgeest.

En met dat perfecte gevoel voor humor en vermogen tot
introspectie overleefde De Mug menige klap van subsidiegevers en boze
journalisten, om uiteindelijk, na de zeer geslaagde televisieseries
Hertenkamp en TV7 en wat kleinere theaterstukken met Marjan Luif en
Marcel Musters alleen, terug te komen met de sterkste troef: Joan
Nederlof zelf. Zij is namelijk niet alleen een actrice met
diva-kwaliteiten, zeker als haar uiterlijk op posters wordt geholpen
door vaste Mug-fotografe Inez van Lamsweerde, ze kan ook nog eens goed
schrijven.

Nederlofs come-back als toneelactrice in 2005 was tegelijk
haar debuut als toneelschrijver. Het stuk Brünnhilde 40+ bevatte alle
ingrediënten van een goede Mug-productie: satire op de Amsterdamse
kunst- en entertainmentwereld en schaamteloze koketterie met het
intellectuele erfgoed. Nederlof citeerde lustig uit grote filosofen
terwijl ze haar inhoudelijke vertwijfeling na de moord op Theo van Gogh
perfect vorm gaf: was Theo nou een Messias of niet? En ondertussen
kreeg iedereen in entertainmentland er van langs. Precies de spijker op
zijn kop, opnieuw, want inmiddels waren de gearriveerde veertigers
massaal de weg kwijt tussen Big Brother, Idols en LPF.

De grachtengordelcomedy 'Quality Time' is de culminatie van
alles wat de Mug de laatste jaren heeft gedaan. Dat geldt voor het
verhaal over snelle ouders-van-nu en hun door tijd- en liefdesgebrek
tot terreur gedwongen kinderen, maar dat geldt nog meer voor de vorm:
Joan Nederlof en Marcel Musters spelen het ouderpaar overtuigend, maar
de kracht ligt in de twee kinderen. Lineke Rijxman en Willem de Wolf
spelen kleuters zonder ook maar een moment kinderachtig te doen. Dat is
een kwaliteit van de tekst, maar meer nog van de acteeropvatting van De
Mug, die helemaal zoals het hoort ook hun levensmotto zou kunnen zijn:
'doe maar gewoon, gekker kan echt niet'. En dat het dan toch nog veel
gekker blijkt te kunnen.

Mug Inn, de nieuwe productie van Mug, is vanaf 7 november 2006 tot en
met april 2007 in het hele land te zien. Quality Time gaat volgend jaar
in reprise: woensdag 9 mei 2007, Goudse Schouwburg, Gouda; maandag 14
mei, Theater Achterom, Hilversum; vrijdag 18 en zaterdag 19 mei,
Rotterdamse Schouwburg, Rotterdam; dinsdag 22 mei t/m zaterdag 2 juni
(behalve zondag en maandag), de Brakke Grond, Amsterdam.

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,