Ingenieur bouwt bruggen met theater
Utrecht
Hij praat zacht en formuleert uiterst
zorgvuldig. Tarkan Köroglu (34) excuseert zich voor zijn
gebrekkige Nederlands: ,,Ik heb zes jaar op de internationale
afdeling van de Utrechtse theaterschool gezeten, en daar is de
voertaal Engels. Daardoor heb ik weinig kunnen oefenen met
Nederlands, maar dat ben ik nu hard aan het inlopen.'' En dat klopt.
Afgelopen jaar viel hij tenslotte op met een succesvolle, kleine
tournee van het door hem geschreven en geregisseerde stuk De 90ste
minuut, waarin het markante taalgebruik van mensen als Johan Cruyff
en Louis van Gaal centraal staat.
Deze week is de première van
weer een nieuw stuk van de Turkse theatermaker. Na enkele
inspeelvoorstellingen deze week gaat zaterdag De Kroonprins in
première. Het is opnieuw geschreven door hemzelf, gebaseerd op
een oud Turks verhaal over een troonopvolger die zijn hele leven in
afzondering moet wachten op het moment dat hij de troon mag
bestijgen. Keert de regisseur daarmee terug naar zijn roots?. ,,Ik
zie het anders. Ik haal mijn inspirtatie inderdaad uit een Turks
verhaal, dat ik ken omdat ik uit Turkije kom. Maar dat is alles. Voor
mij is het verhaal heel goed bruikbaar als een metafoor voor het
leven, zoals in De 90ste Minuut het voetbal ook een metafoor was voor
het leven. En in de Kroonprins is dat ook aan de hand. Voor mij
persoonlijk is het aantrekkelijk omdat de hoofdfiguur ook op de grens
tussen oost en west leeft. Maar ik wil nadrukkelijk niet gezien
worden als een multicultureel theatermaker. Dat voelt heel
folkloristisch. Alsof ik een tapijtverkoper ben.''
Köroglu is er heel fel op, om niet
gezien te worden als een multicultureel kunstenaar: ,,Ik heb tijdens
mijn studie ooitr De Caracal van Judith Herzberg geregisseerd. Toen
kreeg ik ook hele rare reacties: ,,We missen de Turkse passie in die
vrouw.'' Terwijl dat helemaal niet aan de orde is! Heb ik dan
kennelijk niet het recht om een puur Nederlandse tekst te
gebruiken?''
Bij zijn voorlaatse productie, De 90ste
minuut, ging het nog verder: ,,In 1998 heb ik de eerste versie
geschreven, met een groep van 14 acteurs in mijn hoofd. Dat bleek
niet te doen, omdat het te duur was. Mensen gaven mij toen het
advies: als je van de hoofdrol een allochtone voetballer maakt, krijg
je meer subsidie. Maar dat ging helemaal tegen mijn principes in,
omdat ik geen stuk had geschreven over een allochtone voetballer,
maar over een voetballer. En dan nog helemaal: het ging over een
voetballer die moest kiezen tussen gaan voor zijn ideaal of
compromissen sluiten. Als ik het stuk zou aanpassen om zo meer geld
te verdienen, dan zou mijn basis verloren gaan.''
,,Theater maken is een bewuste keuze
van me. Ik doe het niet om status en geld te krijgen. Ik ben
tenslotte afgestudeerd ingenieur, dus als ik rijk wil worden kan ik
zo een ander vak gaan doen, dan heb je nog meer status ook.''
Dat je een glanzende carrière
als civiel ingenieur aan de olijfbomen hangt omdat je liever kiest
voor de onzekerheid van het theatervak, is iets wat maar weinig
mensen snappen. En zeker niet alleen in Turkije, waar de succesvolle
bouwkundestudent Tarkan Köroglu tot zes jaar geleden woonde.
,,Theater heeft geen enkele status, en je kunt er al helemaal niet
rijk mee worden, dus koos ik ervoor om eerst mijn studie af te maken,
en daarna regisseur te worden.''
Köroglu maakte tijdens zijn studie
in Izmir kennis met het theater. Hij was lid van de landelijke
jongerenorganisatie Jong Anatolië die ook een zeer actieve
amateurtoneelafdeling heeft. Binnen korte tijd klom hij op van acteur
tot regisseur, tot hij zelfs op een internationaal amateurfestival de
hoofdprijs won. Turkije bleek echter niet de juiste plek om zijn
talenten verder te voeren. ,,Het amateurtoneel bij die
jongerenbeweging was heel politiek ingesteld. Daar was men niet
geïnteresseerd in de vorm of stijl, maar uitsluitend op de
inhoud. Om mijn talenten verder te ontwikkelen wilde ik naar het
buitenland. De regieopleiding in Amsterdam wilde mij graag hebben,
maar ik kon toen geen visum krijgen omdat niemand bij de IND snapte
dat ik als afgestudeerd ingenieur theater wilde gaan maken.''
Uiteindelijk lukte het wel via de
internationale opleiding in Utrecht en kon hij ook nog lessen volgen
en projecten doen bij de Amsterdamse regieopleiding. Binnenkort is
hij officieel afgestudeerd. Hoe ziet de jonge theatermaker zijn
toekomst? ,,Na mijn studie wil ik mij vestigen als zelfstandig
theatermaker en regisseur. Het liefst in Nederland, omdat hier de
cultuur open is en er veel mogelijkheden zijn om als kunstenaar te
werken. Mijn droom is dan om later ook uitwisselingsprojecten met
Turkse theatergroepen te gaan maken.''
En zo heeft hij toch nog wat aan zijn
titel van civiel ingenieur: die bouwen ook bruggen, tenslotte.
[ufvoetnoot]De kroonprins van
TheaterEA. Speeldata: 3 t/m 7 december, Huis a/d Werf Utrecht,
première 6 december. 10 en 11 januari Melkwegtheater
Amsterdam. De 90ste Minuut is in december nog te zien in Apeldoorn,
Deventer, Enschede en Valkenswaard. Inl.: www.Theaterea.nl