De Hongerende Weg – Rieks Swarte








Afrikaans drama zonder valse
romantiek

Haarlem

Dat armoe en zelfs leed mooi zou zijn
is één van de hardnekkigste misverstanden ter wereld.
De toerist in Frankrijk valt er al aan ten prooi, wanneer hij de
mooie, afgebladderde luiken bewondert op een bijna verlaten
plattelandsdorpsplein. En de charterreiziger in Afrika: wat zijn die
mensen in die warme landen toch aardig en wat hebben ze weinig nodig
om gelukkig te zijn en wat zijn de kleuren in die krottenwijken toch
mooi. Zo leuk als die mensen oude spullen hergebruiken. We zien
graag alleen de buitenkant van één van de ergste
menselijke rampen uit de geschiedenis: armoede.

Rieks Swarte, de spullentheaterman die
eerder al Potters Beesten, Ja Zuster, Nee Zuster en Kleine Sofie
maakte, is bij uitstek iemand die zich met die Afrikaanse vormgeving
zou kunnen identificeren. Ook hij doet niets liever dan hergebruiken.
In het megaproject De Hongerende Weg, de theaterbewerking van de
roman waarmee de Nigeriaan Ben Okri in 1991 de prestigieuze Britse
Booker Prize won, heeft hij zich dan ook compleet kunnen uitleven. De
voorstelling, die afgelopen vrijdag in de Haarlemse Toneelschuur in
première ging, is echter wars van alle valse romantiek die
soms bij stukken over arme mensen in warme landen komt kijken. De
Hongerende weg, gemaakt samen met het toonaangevende
jeugdtheatergezelschap Huis a/d Amstel, is een prachtige vertelling,
grillig en hier en daar keihard van toon, maar met genoeg
mogelijkheden om je te verbazen en om hier en daar een snikje van
ontroering te onderdrukken.

Het stuk speelt zich af in een
krottenwijk. Centraal staat Azaro, een Abiku-kind, dat zowel in het
leven als in de geestenwereld staat. Azaro probeert te overleven in
een wereld die vol is van verraad, roddel en – vooral – politiek.
Vanwege zijn bijzondere gaven als Abiku-kind wil iedereen iets van
hem, en tegelijkertijd wordt er vanuit het geestenrijk hard aan de
jongen getrokken: de verleiding is groot om dit aardse tranendal te
verlaten en terug te keren naar het geestenrijk, waar niemand elkaar
verraadt.

Het boek van Ben Okri is dik en
meandert alle kanten op. Treffende beschrijvingen, rake observaties
en fantastische passages wisselen elkaar in hoog tempo af. Om daar
een theaterbewerking van te maken is niet makkelijk, maar gelukkig
maakt Rieks Swarte zelf ook meanderende voorstellingen waarin
fantasie en werkelijkheid elkaar naar de kroon steken. Soms weet je
zeker dat je liever het boek zou lezen, bijvoorbeeld wanneer er
verteld wordt over een fotograaf die zichzelf onzichtbaar weet te
maken. In andere gevallen wint de theatrale verbeelding. Zo zijn er
prachtige poppen van de geesten uit het schimmenrijk, of het nu de
enge witte reus is, of Azaro's speelkameraadje. En op het hoogtepunt
van de voorstelling is er een prachtige bokswedstrijd. Swartes talent
als poppentheatermaker is hier onmiskenbaar.

Na een moeizame eerste helft, waarin
het stuk hier en daar hapert en traag op gang komt, overtuigt De
Hongerende Weg uiteindelijk wel. Het plezier waarmee alle medewerkers
zich op, onder en over de brede catwalk bewegen die de theaterzaal in
tweeën snijdt, is hartverwarmend. Beppe Costa, voor de
gelegenheid geleend van Orkater, gaat helemaal los met trommels van
speakerboxen, of uit olieblikken samengestelde gitaren. Acteur Theo
Fransz leeft zich fantastisch uit in de rol van getourmenteerde
vader, die uit wanhoop een politieke partij begint. Intrigerend is
acteur Bright O'Richards, een jongen die toen hij een paar jaar
geleden afstudeerde van de Arnhemse toneelschool nog nauwelijks een
woord Nederlands sprak, maar die wel over een prachtige uitstraling
en onmiskenbaar charisma beschikt.

Blijft over dat de optimistische draai,
die het einde van de voorstelling geeft aan het pessimistische
verhaal, wel erg dun is. De jonge Azaro moet wel een enorme held zijn
wil hij in deze wereld kunnen en vooral willen overleven. Niet echt
iets voor suïcidale tieners, misschien.

[ufvoetnoot]De Hongerende Weg door
Firma Rieks Swarte, Huis aan de Amstel en Toneelschuur. Regie: Rieks
Swarte en Liesbeth Coltof. Gezien: 19-9, Toneelschuur Haarlem.
Utrecht Stadsschouwburg 1 en 2 november.

 

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,