Lex van den Ham over Crince Le Roy – Illuster



Bijpraten in het rookhok




De Leermeester

Bijpraten in het rookhok

René Crince Le Roy introduceerde
in 1969 tijdens een openbare lezing de term 'Vierde Macht'. Daarmee
zette hij voor het eerst het ambtelijk appaaraat als politieke
machtsfactor op de kaart. Zijn leerling Lex van den Ham, nu zelf
topambtenaar bij het ministerie van VWS, herinnert hem vooral als een
bedachtzaam observator, een inspirerende filosoof.

,,Ga niet de politiek in, want je raakt
verpest.'' Lex van den Ham (45) kan zich de woorden van zijn
leermeester nog goed herinneren. Toch ging Van den Ham, na zijn
afstuderen in 1979, wél de politiek in. De mogelijkheid om
als fractiemederwerker bij één van grotere
kamerfracties aan het werk te kunnen was te aanlokkelijk. ,,Professor
Crince le Roy vond mij geschikter voor de wetenschap, maar dat is een
van de weinige raadgevingen geweest die ik heb genegeerd. En even was
de politiek ook leuk om te doen. In de platte organisatie van zo'n
kamerfractie sta je heel dicht bij de macht, maar uiteindelijk vond
ik het inderdaad te beperkt.''

Van den Ham koos voor een leven in de
door zijn leermeester beschreven vierde macht, eerst bij het
ministerie van VROM, daarna bij VWS, waar hij nu plaatsvervangend
secretaris-generaal is. Door zijn positie als één van
de hoogstgeplaatste ambtenaren van het land wordt hij nog iedere dag
met het denkwerk van Crince le Roy geconfronteerd. ,,Hij was de
grondlegger van de bestuurskunde. In de jaren '70 stond die nog in de
kinderschoenen, maar dankzij hem is men die tak van wetenschap
serieus gaan nemen. Het was wel heel anders dan nu. Het waren de
jaren van Den Uyl, en de discussies gingen toen heel erg over waar de
macht zat, hoe die georganiseerd was en wat de werkelijke invloed van
de verschillende vertegenwoordigers was. Nu gaat het veel vaker over
leiderschap, over management, en trainingsstrategieën. Het
filosofische is eraf.''

,,Het waren de jaren van
democratisering op de universiteit, en Crince le Roy was daar een
voorstander van, al was hij geen type om op de barricades te
springen. Hij wilde de macht openbreken. Hij was er vooral voor de
studenten. Hij kon zich wel over dingen opwinden, maar hield dat
altijd lang voor zich. Hij observeerde vooral. Hij had dat typisch
Indische, was bedachtzaam, wachtte af. En als hij dan wel een
uitspraak deed, was die meestal haarscherp en enorm to the point.''

Als student-lid van het
Vakgroepsbestuur staats- en bestuursrecht leerde Van den Ham Crince
le Roy pas goed kennen. ,,We hadden vaak bijeenkomsten in de kamer
van professor Steenbeek. Daar mocht je niet roken, en Crince le Roy
was een kettingroker. Hij wist dat ik ook rookte, en dus zei hij na
een tijdje: 'kom mee, dan gaan we even bijpraten'. In de kantine, met
een sigraret, begon hij dan te praten. Hij kon prachtig vertellen
over de tijd dat hij in Indonesië had geleefd en gewerkt, maar
eigenlijk spraken we over alles. Ook over eten. Daar kon hij bevlogen
over praten. Hij was een echte bourgondiër, hij genoot intens
van het leven.''

Van den Ham, inmiddels zelf gestopt met
roken en intensief betrokken bij het rookvrij maken van Nederland,
herinnert zich de rookpauzegesprekken met de kort daarna aan
longkanker overleden professor nog goed. ,,En altijd ging het over
filosofie en levenskwesties. Het was een enorm wijs man. Juist door
zijn aandacht voor dingen naast het vak was hij gezaghebbend. Veel
meer dan over bestuursrecht, heb ik van hem geleerd over het leven.
Daar ben ik hem nog steeds dankbaar voor.''

,,Ik heb nu zelf een paar studenten met
wie ik twee keer per jaar een afspraak heb. Formeel zijn dat
coachingsgesprekken, maar in mijn agenda staat gewoon: bijpraten. Dan
hebben we het vaak maar heel weinig over het vak en veel meer over
andere dingen. Dat is iets wat ik echt van Crince le Roy overgenomen
heb.''

[Wijbrand Schaap]

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,