Hoogovens worden kunst
Velsen – ,,Ik wist niet eens dat dat gebouwtje bestond.’’ ,,Nee. Gek hè. Dan werk je hier al jaren, en ontdek je opeens wat nieuws.’’ Twee dames, die werken op het hoofdkantoor van Corus, voorheen Hoogovens in IJmuiden, hebben in ieder geval één nieuw inzicht overgehouden aan Vuile Dieve van theatergroep Hollandia. Voor de 200 andere bezoekers van de voorstelling in de Voormalige Lagedrukcentrale van Corus, was het een eerste kennismaking met een bizarre wereld, die na afloop alleen nog maar vreemder is geworden.
Theatergroep Hollandia neemt na 15 jaar afscheid van Noord Holland wegens de fusie van het gezelschap met Het Zuidelijk Toneel in Eindhoven. Het afscheid had niet mooier kunnen zijn. Hollandia, dat was een Griekse tragedie in een autosloperij, een extreem kunstproject op de vrachtafdeling van Schiphol of een boerendrama in een tuinbouwkas. Lokatietheater op een geheel eigen manier, niet te vergelijken met spektakelgroepen als Dogtroep of Vis à Vis. Wat Hollandia deed, was totaal eigenzinnig inbreken in bestaande omgevingen, en dan wel zó, dat die na afloop nooit meer hetzelfde waren.
Vuile Dieve brengt alles samen wat Hollandia groot heeft gemaakt. De laatste jaren begonnen Paul Koek en Johan Simons met een serie arbeidersportretten, waarvan King Corn en Bio Tex de belangrijkste zijn. Daarnaast portretteerden ze het grootkapitaal in Twee Stemmen, waarin een toespraak van Shelldirecteur Hekströter verwerkt was. In Vuile dieve wordt een 97-jarige arbeidersvrouw naast de oprichtster van de Bodyshop gezet. Twee werkende vrouwen, die elk op hun eigen manier te maken krijgen met ‘vuile dieven’, die hun zorgvuldige opgebouwde leven bedreigen.
Elsie de Brauw is briljant als oude vrouw. Onherkenbaar geschminkt is ze, en het realisme in haar spel maakt dat je volledig opgaat in haar verhaal. Jannie Pranger zingt de rol van de parfumerie-mevrouw en dat is in het begin even wennen, maar gaandeweg overtuigt ze. Zelfs zo, dat die extreme vormkeuze je op zeker moment volkomen normaal overkomt. Dat geldt voor meer elementen in dit stuk. Het werk van VJ-duo Eve Bytes heeft op het eerste gezicht geen lor met de inhoud van de twee verhalen te maken, net zo min als de verhalen zelf de lokatie op het Hoogovensterrein verantwoorden. Maar daar gaat het ook helemaal niet om.
Het is de combinatie van de lokatie, van de verhalen, van het spel, de beelden en de muzikcomposities die de toeschouwer al na een paar minuten in een totaal ander soort bewustzijn brengt. Maar eigenlijk begint dat al eerder: wanneer je in de foyer van Corus staat, een gigantisch complex waar eigen wetten gelden. Kunstpubliek aan de ene kant, zwarte pakken en overalls aan de andere. 200 theaterbezoekers tegenover 11.000 staalarbeiders, dat dwingt bescheidenheid af. De leerzame bustocht, vooraf, over het terrein maakt dat alleen maar sterker. Hectaren vol industrie, en dan uitstappen bij een vervallen gebouwtje, waar een paar idioten een voorstelling hebben gemaakt, dat is heel erg raar.
En na afloop is het allemaal nog raarder. Door de videoprojecties en het verhaal is Corus opeens veranderd in een onwerelds filmdecor. Indrukwekkend, onbekend en vol met onheil. Vuile Dieve is het hoogtepunt, en het afscheid van een gebied. Het is te hopen dat Eindhoven er klaar voor is.
Voorstelling: Vuile Dieve door Theatergroep Hollandia. Regie: Paul Koek. Tekst: Tom Blokdijk. Met: Elsie de Brauw en Jannie Pranger. Gezien: 9-11-2000, Corus Velsen Noord. Daar nog t/m 17-12. Inl.: 075-6310231.