In mijn timeline op Facebook duiken rond deze tijd foto’s en updates op van deze dag, van voorgaande jaren. Kleurige foto’s van tentjes op De Parade, het plein onder de Sint Jan in Den Bosch. Beelden van hittegolven, vrolijke menigtes, prachtige locaties met verwachtingsvolle hoofden van vrolijk festivalpubliek.
Ik kan er moeilijk naar kijken, omdat het dit jaar omgeven is met een rouwgevoel. Door Corona zijn menigten gevaarlijk, klamme zalen potentiële brandhaarden en samen in de bus alleen toegestaan op anderhalve meter. Toch gaat Theaterfestival Boulevard dit jaar door.
Wat festivaldirecteur Viktorien van Hulst, samen met haar team, voor elkaar aan het boksen is, lijkt bijna onmogelijk, maar het past in de traditie die ze sinds haar aantreden heeft ontwikkeld. Op Boulevard gaat het al een paar jaar net zo vaak over massale evenementen als over intieme ontmoetingen.
Wat ze nu hebben bedacht, of zelfs – aan de vooravond van de oorspronkelijke opening – nog aan het bedenken zijn, is een festival van intieme ontmoetingen, één op één gebeurens en veilige toevalligheden.
Baanbrekend
‘Veel theaters halen nu stoelen weg. In een zaal waar normaal 200 mensen kunnen, staan dan nog 30 stoelen. Wij zijn nieuwe plekken, nieuwe opstellingen gaan onderzoeken.’
Met dat onderzoek zou het festival wel eens baanbrekend kunnen zijn. Waar veel mensen ervan uit blijven gaan dat het nieuwe normaal een milde variatie zal zijn op het oude normaal, kun je in deze tijden, waarin er nog niet eens een werkend vaccin tegen het coronavirus is gevonden, je ook voorbereiden op een toekomst waarin afstand houden en het vermijden van contact de norm zijn.
Wie beter dan juist kunstenaars kunnen in zo’n geval de weg wijzen? In ieder geval bedachten ze in Den Bosch dat ze slagvaardig moesten optreden: ‘We bedachten: niemand verwacht nog een festival, dus laten we nu alleen nog maar doen wat we kunnen doen, wat we willen doen, waar behoefte aan is bij de makers en waar behoefte aan is in de stad.’
Op zoek naar het publiek
Alles overboord, dus, en met een vrijwel schone lei beginnen. Goed idee. Een van de grootste bezwaren die ik zelf heb tegen anderhalvemeterkunst is dat de voorheen toch al gesloten gebouwen met een lege zaal nog veel afschrikwekkender zijn voor mensen die er niet dagelijks komen. Dan zit je al gauw met andere mensen uit je eigen netwerk voor heel veel geld in een dure lege zaal.
Dat past niet bij een festival, vonden ze ook in Den Bosch. ‘Onze zorg was,’ verklaart Van Hulst, ‘Dat we nu een heel homogeen publiek van theaterliefhebbers zouden krijgen, omdat alles op afspraak moet. Daarom hebben we al snel besloten om met zeker de helft van het aanbod de beweging om te draaien, dus het publiek op te gaan zoeken. Onze makers gaan nu de stad in, slaan overal waar dat kan – figuurlijk – hun tenten op. Vandaar ook de alternatieve naam ‘Afzender Boulevard’: de kunstenaars trekken nu als postpakketten door de stad, komen overal even aan en laten daar iets achter.’
Op de fiets
Ze haalt als voorbeeld de nogal eigenzinnige Vlaamse kunstenaar Benjamin Verdonck aan, een maker die regelmatig op Boulevard is te zien: ‘Zijn talent is om op een vierkante meter een wereld te scheppen. Hij wilde dat principe nu beschikbaar maken voor de mensen. Ook als je zelf de deur niet uit kan, kun je toch een wereld scheppen in je eigen huis.’
‘Hij gaat dus op een fiets de stad door om zijn werk te laten zien en mensen te laten voelen hoe ze dat ook zelf kunnen doen: een eigen miniatuurwereld scheppen. Daar zullen dan elke keer een paar mensen bij staan.’
Tessa Smeulers, Hoofd programma van het festival, noemt als voorbeeld Alexandra Broeder, ook een veelgeziene gast op Boulevard. ‘Zij werkt veel met jongeren met een psychische kwetsbaarheid. Toen we met elkaar spraken over een project in Den Bosch vertelde ze dat ze had ontdekt dat – tegen haar eigen verwachting in – die jongeren de lockdown soms ook als een speciale rust ervoeren. Normaal staat hun leven in de instelling stil terwijl de wereld doorgaat, maar nu stond het buiten ook stil.’
‘Met dat gegeven is ze nu in Den Bosch aan het werk. Ze spreekt met jongeren, begeleiders en psychiaters. Alexandra verwerkt deze gesprekken en vertaalt dit nu naar een theatraal product dat over een week actief zou moeten zijn. Dat is een winst ten opzichte van andere jaren, er is ruimte om het proces te laten leiden, in plaats van de sneltrein die bepaalt wanneer iets af is.’
Canvas
Als bezoeker van ‘Afzender Boulevard’ zul je op zoek moeten naar de kunst. Kleine kunst, maar met grote impact. Ik denk zomaar dat de weg die ze in Den Bosch nu kiezen een vruchtbare route is naar een toekomst voor podiumkunst in de nieuwe werkelijkheid. Iets wat Viktorien van Hulst erkent: ‘Voor ons is het een stap verder in een beweging die we al een aantal jaar geleden hebben ingezet. Voor ons is het ook makkelijker om dat te doen dan wanneer je een vast gebouw met een podium hebt. Dan ben je immers gebonden aan wat je binnen die vier muren kunt.’
‘Wij hebben de luxe dat we steeds opnieuw het canvas kunnen bepalen. Het canvas is groot, het beslaat de hele stad. We voelen de ruimte om volgend jaar verder te gaan met wat er op dat moment urgent is. Dat stond ook in ons beleidsplan: alleen maar innovatieve ideeën om opnieuw te kijken naar speelplekken, opnieuw naar de omgeving, naar contact. Daar gaan we mee door.’
Goed om te wetenHet bericht Afzender Boulevard: Op zoek naar een coronaproof toekomst voor de zomerfestivals verscheen eerst op Cultuurpers.
Ditr bericht verscheen oorspronkelijk op Cultuurpers.
