Ik heb me lang op het standje ‘eerst luisteren, dan praten’ gezet, als het ging om de manier waarop wij allemaal omgaan met de etterende zweer van het racisme in Nederland. Er is zoveel wat we niet van elkaar weten, en er is vooral zoveel dat ik van mijn Zwarte medemens niet kan weten, omdat ik me lang te weinig bewust was van mijn privileges. Zelfs als arme krabbelaar met een kwijnend zzp-bestaan. Maar nu moet ik toch iets zeggen.

Kreeg, na alle discussie, vandaag een persbericht van de Publieke Omroep, en ik zag een heel erg rare zin:

‘Zondagavond wordt in De Stelling van Nederland, om 20.25 uur op NPO 1, onder leiding van Jort Kelder gedebatteerd aan de hand van de stelling: ‘Het huidige racismedebat drijft Nederland uit elkaar’.

Lees nog eens goed

Wat staat daar? Er wordt een debat georganiseerd over een debat. Ik hoef op zich niet verder uit te leggen hoe idioot deze zin is, maar ga het toch doen. Grootste, en eerste probleem is natuurlijk dat er volgens de omroepbazen sprake is van een ‘racismedebat’. Het is in diverse reacties al voldoende verwoord door mensen die een hoop meer recht van spreken hebben, maar het gebruiken van het woord ‘racismedebat’ is even idioot als wanneer je zou spreken een ‘moord-debat’, een ‘fraudedebat’ of een ‘verkrachtingsdebat’: racisme is een misdaad en dan heeft het niet zoveel zin om daar voor- en tegenstanders van om de tafel te zetten. ‘Ben je vóór of tegen diefstal? Je mag het zeggen.’

Je kunt niet vóór racisme zijn, dus zou er alleen een discussie mogelijk kunnen zijn over de ernst van de zaak, maar dan ga je dus voorbij aan de slachtoffers: ‘hoe erg vinden we met zijn allen eigenlijk dat er vrouwen verkracht worden?’ Lijkt me niet dat dat een debat is. Dat is een kwestie van handhaving.

Raison d’être

Maar nu schijnt er dus in Nederland, volgens de NPO, een ‘racismedebat’ te worden gevoerd (waar? op Twitter? Of bij Voetbal Inside?) en gaan we dat debat niet voeren op de nationale tv, maar gaan we debatteren over de vraag of het erg is dat er een debat is.  

De omroep heeft het debatteren tot raison d’être verklaard en dus is alles een debat: of je van roken doodgaat, of je wel of niet gelooft dat Bill Gates een verkleed reptiel is, of Joden de wereld aan het veroveren zijn en of omvolking nu wel of niet plaatsvindt. En zo ja, hoe dan. 

Wedstrijd

Racisme is dus een te bediscussiëren opvatting geworden, geen misdaad. De feiten, de wetenschap, de zichtbare werkelijkheid, ze hebben definitief plaatsgemaakt voor iets waarbij uiteindelijk de beste debaters het voor het zeggen krijgen. En de beste debaters zijn meestal niet de mensen die het gelijk aan hun zijde hebben, maar vaak de mensen met het grootste charisma, of het omvangrijkste marketingbudget. Een debat is een wedstrijd, geen methode om kennis te vergroten.

Lieve NPO: niet alles hoeft sport te zijn. Stop met het uitzenden van debatten over dingen waar je eigenlijk nog gewoon niet genoeg van weet. En ga daar dan ook niet over debatteren. Begin eerst eens met luisteren, met het opzoeken van de feiten, met het het vragen naar het verhaal van mensen die dat nu niet hoorbaar kunnen of willen maken.

De themadag zal vast een boel mooie verhalen opleveren, maar dat ‘debat’ over dat ‘debat’ is er alleen voor de reuring op sociale media. En natuurlijk de terugblik-debatten bij Op1. Stel je voor dat de gespreksstof

Tot het over is blijf ik kijken naar oude science-fictionseries op de betaalzenders. Daarvan leer je veel meer over hoe de menselijke soort in elkaar zit. 

Goed om te weten

Alles over de themadag: npo.nl/racisme

Het bericht NPO brengt een debat over een debat. Laat dat eens goed tot je doordringen. verscheen eerst op Cultuurpers.

Ditr bericht verscheen oorspronkelijk op Cultuurpers.

Blij mee? Doe me een donatie!