Ik ben een fan van Star Trek sinds de allereerste afleveringen in Nederland werden uitgezonden. En dan gaat het niet eens over het verhaal, de acteerprestaties of de ideologie, maar om het geluid. Het geluid dat een ruimteschip maakt wanneer het vrij zwevend door de ruimte beweegt, ‘op weg naar nieuwe werelden, om nieuwe levensvormen en nieuwe beschavingen te ontdekken’. Dat geluid zouden heel veel mensen in hun auto, hun slaapkamer of hun kantooromgeving de hele dag willen horen. Als ik het geluid hoor, voel ik me thuis en weet ik dat het goed komt.

Achtergrondgeluid Star Trek

Ik roep wel eens dat audio het nieuwe video is, en dat heeft dus met de kracht van geluid te maken. Geluid, ook dat nauwelijks hoorbare achtergrondgeluid van Star Trek, helpt om de aandacht vast te houden. Het klinkt zomers als krekels, maar sluit ook naadloos aan bij het zoemen van de koelkast, het tikken van een klok en het brommen van de airco. Geluiden die je meestal afleiden, maar die nu door de tv worden overgenomen. Niets leidt meer af van het beeld.

Iedereen die iets wil vertellen, wil aandacht hebben van zijn publiek. Of je nu journalist bent, schilder, choreograaf, leraar, politicus of toneelspeler. Geluid is daarbij essentieel, omdat we onze oren niet uit kunnen zetten, zoals we onze ogen dicht kunnen doen. Zit er naast je in een bioscoop iemand te smakken, of hoor je in het theater de politiesirenes buiten, dan gaat het mis. Met hoge hakken in een leeg museum gebeurt dat ook.

En inmiddels is dus aangetoond dat we helemaal niet kunnen multitasken. Wij, de toeschouwers, lezers, kijkers en luisteraars willen dolgraag onverdeelde aandacht hebben voor wat ons gepresenteerd wordt. Over die onverdeelde aandacht  zijn handboeken volgeschreven, carrières verdiscussieerd, terwijl het misschien wel heel simpel is. We willen geen illusie, maar onderdompeling. Om niet te hoeven multitasken willen we dat het boek, het schilderij, het toneelstuk, het gedicht, de aflevering van Star Trek, of de app op onze tablet-computer klopt volgens zijn eigen wetten en regels, en we willen niet worden afgeleid.

Een schilderij van Rothko klopt van binnen en van buiten, en dus kun je erin opgaan. Een opera van Wagner met een Neveling in de hoofdrol: zolang die wereld overtuigend zijn eigen regels naleeft, is de onderdompeling compleet. Niet voor niets is bij opera het geluid zo belangrijk.

Sommige mensen verwarren onderdompeling met ‘realisme’ of ‘naturalisme’ en wijzen alles af wat niet aan de natuurwetten of algemene herkenbaarheidsregels voldoet. Die mensen vinden dat kunst moet lijken, herkenbaar moet zijn en ergens over moet gaan.

Kunst hoeft op niets anders te lijken dan zichzelf.

Dat vertelt het geluid van Star Trek ons.

Blij mee? Doe me een donatie!