Fantasieloze Zuid Afrikaanse Orfeus is het Holland Festival onwaardig


View Larger Map

Het is begrijpelijk dat het Holland Festival de locatie waar de productie Orfeus gebracht wordt geheim wil houden. De oude en tot ruïne vergane bakstenen en smeedijzeren fabrieksloodsen aan de Zaanse Hemkade zijn er te mooi voor. Jaren door geen mens betreden heeft de natuur het terrein uiterst feeëriek overwoekerd. Gebroken ruiten bieden zicht op duistere ruimtes die in een willekeurige Mad Max-film prachtig als decor zouden kunnen dienen. Leuk idee ook van het Holland Festival om de bezoekers van de voorstelling die Brett Bailey op die geheime locatie aan de Hemkade heeft gemaakt per geblindeerde bus naar die plek vlakbij de veerpont te brengen.

Op dat punt aan het eind van de wereld eindigt echter ook de creativiteit van dit project. De blanke Zuid Afrikaan Brett Bailey maakte met ‘Orfeus, Third World Bunfight’ namelijk niet alleen een uiterst voorspelbare keuze voor zijn verhaal, hij werkte dat ook nog eens op een volledig a-creatieve manier uit. Orfeus, de zanger uit de Griekse mythologie die zijn verloofde in zijn armen ziet sterven en haar in de onderwereld mag ophalen mits hij op terugweg niet achterom kijkt, is in dit verhaal een zwarte zanger met een inderdaad prachtige stem. Hij verliest zijn geliefde, een heftig dansende actrice die toeschouwers op de eerste rij met zand bekogelt, en wij moeten achter hem aan, de onderwereld in. Die dus Afrika is zoals wij het kennen uit ons schuldgevoel: vuilnisbelt van de wereld, vol martelkamers en kindslaven, en uiteindelijk een bordeel geleid door een blanke cynicus (Bailey zelf).

Dit alles was niet zo erg geweest, ware het niet dat de toon die de acteurs tegen ons aanslaan verre van sympathiek is. Een vrouw vertelt ons al snauwend bij de ingang dat we snel moeten lopen, we niet mogen praten , absoluut geen opnames mogen maken en onze telefoons uit moeten doen, vervolgens worden we ook het terrein over gejaagd door een kleine zware man die ons nog luider toebijt dat de eerste rijen nu moeten gaan zitten, dat we sneller moeten, en dat we moeten rennen en onze monden dicht moeten houden. En waarom mogen we niets zien op die prachtige route, naar dat mooie pontje, dat zo treffend de overgang naar de onderwereld zou markeren? Omdat Orpheus dat vroeger ook niet mocht.

Het goedbedoelende publiek gaat gewillig als een kudde schapen mee in het spel, in de hoop dat het ergens betekenis zal krijgen. Maar die betekenis komt niet. We rennen naar een speelplek. Zien een plaatje. Orpheus komt op, roept Eurydice, ze is er niet of wel en de verteller, gewapend met een vlijmscherpe speer waarmee hij ook nog eens tamelijk dreigend zwaait, vertelt ons wat we zojuist zagen. En voort moeten we weer, geen tijd gegund voor een blik op de prachtig doemvolle omgeving. Hoe harder de acteurs spreken, hoe platter de plaatjes, en hoe heiliger de toon van de verteller, hoe inhoudslozer het verhaal.

We zijn getuige van een kleutervoorlichtingsbijeenkomst over Erge Dingen, die door een naïeve kunstenaar voorzien is van een mythisch sausje. Orpheus is in de kunstgeschiedenis natuurlijk even vaak verkracht als zijn geliefde Eurydice en destijds hebben de Bacchanten, de dolle vrouwen van Thebe, hem niet voor niets vermoord, maar een vertoning als die van Brett Bailey slaat alles. Dit is het Holland Festival onwaardig.

Orfeus is nog te zien t/m 20 juni in het Holland Festival

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.