Richard III – HF2008


Richard III ten onder in Midden Oosten

 
Het leuke van het toneelwerk van Shakespeare is dat het universeel is. Dat wil dus zeggen dat je je doorgaans kunt beperken tot het lezen of voorlezen, al dan niet van gepaste gebaren voorzien, van de tekst. De inhoud, zeggingskracht en sfeer blijken dan generaties te kunnen overstijgen, en een stuk als Hamlet blijkt op die manier in 2008 even indrukwekkend als het was in de 17e eeuw.

Nu vertrouwt niet iedereen op Shakespeare en de Britten zelf hebben daar vreemd genoeg nog het meeste last van.  Dat komt door de felrealistische toneeltraditie die ze daar hebben. Die verplicht hen tot het minutieus  ‘in period‘ brengen van het werk van de bard. Een eventuele modernisering betekent dus een ingreep. Dat gaat goed zolang je Richard Loncraine heet en een film maakt waarin Richard III veranderd is in een Nazi-usurpator. Dat gaat fout wanneer je Sulayman Al-Bassam heet en Richard III in de Golfoorlog laat spelen.

 

Dat ik Sulayman Al-Bassam tot het Britse erfgoed reken,
is omdat hij zijn bewerking mocht maken in samenwerking met de Royal
Shakespeare Company, en dat wil wat zeggen. Hij voegt zich in de
Brits-realistische traditie, dat bij een bewerking dus gedetailleerd de
boel naar het hier en nu van de nieuwe versie moet worden omgezet.

En
dan komt Sulayman dus geweldig in de problemen. Je hoeft Joris
Luyendijk er niet op na te slaan, maar met een spelersgroep die in de
officiële staatstheaters van Syrië, Koeweit, Libanon, Bagdad en St.
Petersburg werkt en opgeleid is, kun je Richard III moeilijk overzetten
naar een wespennest als het Midden Oosten. Daarvoor is Richard III te
eenduidig een slechterik en is zijn entourage te goed en kwetsbaar. Dan
kom je er bijvoorbeeld op uit dat Richard III dus Saddam Hoessein moet
zijn, maar dan zijn de Amerikanen opeens de Good Guys, en dat vindt
minstens de helft van je opdrachtgevers en groepsleden niet goed, en
dan heb je een probleem. 

En problemen levert deze
voorstelling dus op, meer dan goed is voor Richard III en voor
Shakespeare. Er moet zoveel geduid worden, zoveel genuanceerd, zoveel
politiek gevoeligs omzeild worden, dat er van Shakespeare’s stuk over
universele slechtheid een politiek hypercorrecte warboel overblijft.
 Wat dan weer heel erg past bij het Midden Oosten, maar dus niets met
Shakespeare te maken heeft. Het is bovendien niet te genieten, omdat je
de hele tijd alles moet duiden, wat dodelijk is voor goed theater.

Komt
bij dat de spelers spreken op een volume dat bestand is tegen de
zwaarst denkbare zandstorm, maar dat in Bellevue een beetje overdone
is. Bovendien is de omgang met de doorgaans gesluierde en zichzelf veel
te serieus nemende actrices op het schandalige af. Deze  presentatie
van deze Arabische Shakespeare levert dus een cultuurclash van jewelste
op.

Interesaant om mee te maken. Dat dan weer wel.

Gezien: Richard III door Sulayman Al-Bassam Theatre. Zondag 8 juni. Daar nog: vanavond.

inlichtingen: www.hollandfestival.nl

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,