Vooruitblik – HF2008




Holland Festival biedt een les in
bescheidenheid

 In juni barst het Holland Festival los.
Wat volgens sommigen een duur feestje met moeilijke kunst is, blijkt
een uiterst toegankelijk en vooral verrassend en verhelderend
evenement. Het dwingt ons, arrogante Nederlanders bovendien tot
bescheidenheid: er wordt op veel plekken nog veel mooier theater
gemaakt dan bij ons.

 


Amsterdam (GPD) _Waarom zou je nog
internationaal toptheater brengen? Om indruk te maken? Op wie dan?
Wie zuur wil zijn heeft altijd weinig moeite om argumenten te vinden
tegen zoiets duurs en elitairs als het Holland Festival. Voor de
prijs waarvan doorgaans een theatergezelschap een jaar lang kan
bestaan, brengt dat festival onder leiding van directeur Pierre Audi
een dikke drie weken topvoorstellingen uit alle delen van de wereld.
De Amsterdamse kunstraad vond het allemaal wat weinig Amsterdams en
te duur. Waarom zou je immers ook naar een voorstelling uit Iran,
Koeweit of Mexico moeten? Klinkt lekker.

Maar er klopt dus niets van. Wie zijn
scepsis overwint en naar Amsterdam trekt om een paar voorstellingen
mee te pakken zal waar krijgen voor zijn geld. Vorig jaar was dat zo.
Het jaar daarvoor ook. Het zal dit jaar niet anders zijn.

Neem Jeroen Willems. Een acteur die tot
de grootsten van Europa behoort. Verbaasde hij eerder vriend én
vijand door een programma met Brel-liedjes dat begon in een klein
zaaltje in Arnhem, maar het uiteindelijk tot Carré en Berlijn
schopte, nu speelt hij samen met Barbara Sukowa. De mooie, maar
vooral steengoede actrice die al sinds 1977 de sterren van de hemel
speelt op het toneel, maar ook in series als Berlin Alexanderplatz,
Fassbinders film Lola en de legendarische speelfilm Die Bleierne Zeit
van Margaretha von Trotta. Ze brengen een stuk dat dertig jaar
geleden misschien als hoogdravend te boek stond, maar dat inmiddels
tot de geheide klassiekers van het moderne repertoire behoort:
Quartett van Heiner Müller. Het is een bewerking van de brievenroman
Liaisons Dangereuses, die eerder leidde tot de beroemde speelfilm van
Christopher Hampton, met Glenn Close en John Malkovich. Kwartet is
nog intenser. Twee van zulke keien als Willems en Sukowa zullen de
vonken doen afslaan van dit stuk over zinderende erotiek en
onvermijdelijke aftakeling.

Een ander Kwartet komt uit Iran. Amir
Reza Koohestani is een grootheid in eigen land, en heeft met zijn
markante stukken inmiddels ook een plek veroverd in de internationale
theaterwereld. In zijn voorstelling ‘Quartet, a journey to north’
vertellen vier mensen elk het verhaal van vier moorden. Gaandeweg
blijkt niemand zo onschuldig als in het begin lijkt.

Bijzonder aan het theater van
Koohestani is de eeuwige verwarring tussen waarheid en verzinsel. Het
is geliefd thema voor theatermakers uit landen waar de politieke
situatie al te uitgesproken opvattingen onmogelijk maakt, en Iran is
zo’n land. Het denken is er bovendien opvallend westers, wat ook komt
omdat de culturele elite zich beroept op oeroude wortels, die Iran
buiten de Arabische wereld plaatsen.

Waarom zo’n voorstelling, inclusief
alle ingewikkelde dingen met boventitels, toch de moeite waard kan
zijn, is vooral de verrassing wanneer je merkt dat hier op een voor
ons totaal nieuwe manier met verbeelding wordt gespeeld. Ook al is de
gesproken taal onverstaanbaar, het theater zelf blijkt wel degelijk
universeel, en dat kan je op hele nieuwe ideeën brengen. Zoiets zal
ook blijken bij de Koeweitse versie van Shakespeares schurkentragedie
Richard III. Het wordt een zeer muzikale voorstelling, waarin het
feodale Engeland verhuist naar de woestijn van het Midden Oosten. Ook
hier werkt een nieuwe kijk op een oud en tamelijk bekend verhaal
verfrissend. Hoe dit keer een Arabische variant op de gebochelde
Richard, die via list en bedrog en talloze moorden uiteindelijk
koning wordt zal uitpakken, is spannend. Een ding is zeker: het paard
waar de titelschurk op het eind een heel koninkrijk voor over heeft,
is een Arabier.

We hebben het nog niet gehad over Happy
Days, de openingsvoorstelling met actrice Fiona Shaw, of de
satirische, kakelbonte voorstelling uit Mexico, ‘De Monstruos y
Prodigios’. Of de avondvullende marathon van Molièrestukken die Luc
Perceval in Berlijn maakte, en waarin het dik drie uur lang sneeuwt.
Blijft over een verrassend, maar zeer speciaal stuk theater uit
België: ‘Weerslechtweer’. Peter Misotten, de video-, geluid- en
computerkunstenaar die bijna al het werk van Guy Cassiers van sfeer
en beeld voorzag, doet bizarre dingen met playbackende acteurs. In
iets wat het best kan worden omschreven als een acteermachine spelen
twee acteurs de tekst van het beroemde gedicht ‘The Waste Land’ van
T.S. Eliot. Omdat de dichter voor zijn dood iedere ‘live’
heropvoering van dit stuk verbood, maakte Misotten gebruik van de
enige bruikbare opname die ervan bestaat. Via een ingenieuze
montagetechniek spreken de acteurs met andere, en vaak heel bekende
stemmen. Op zijn minst verrassend, zeker wanneer je merkt hoe snel je
vergeet dat wat je hoort niet echt is.

Wie het Holland festival bezoekt zal op
zijn minst zijn nieuwsgierigheid bevredigd zien. Maar sterker nog zal
het gevoel overheersen dat de wereld er zo slecht nog niet aan toe
is, hoe zwart sommige gespeelde verhalen ook mogen lijken. Wat
namelijk vooral als indruk overblijft, is dat er op heel veel plekken
in de wereld specialer en vaak gewoonweg veel beter theater gemaakt
wordt dan in Nederland. Dat is een prettige zekerheid, en een troost
voor wie een soortgelijke gedachte op sportgebied onverdraaglijk
vindt. Dankzij dat onamsterdamse festival krijgen we al dat moois
tenslotte toch maar mooi in eigen land te zien.

Holland Festival van 31 mei t/m 22 juni
in diverse theaters in Amsterdam. Inlichtingen:
www.hollandfestival.nl.


Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.