Aus Greidanus over Odysseus: Rampspoed komt niet van boven


Toneelgroep De Appel brengt een actuele Odysseus als marathon van negen uur

Na het twaalf uur durende Tantalus brengt het Haagse gezelschap Toneelgroep De Appel nu een negen uur durend spektakel over Odysseus. Regisseur Aus Greidanus ziet deze klassieke Griekse held vooral als een soldaat die door de oorlog in een beest verandert.

Den Haag (GPD) _ Er zit een enorm rechthoekig gat in het plafond van de foyer van het Appeltheater. Het vaste onderkomen van Toneelgroep De Appel heeft er zomaar opeens een vide bij. En dus een gat in de vloer van wat ooit de kleine zaal was bóven die foyer. ,,Dat hebben we gedaan voor de maaltijden”, legt Aus Greidanus uit. ,,Nu hebben de mensen die boven moeten eten meer contact met de eters beneden.” En voor u mocht denken dat de artistiek leider van de Haagse Toneelgroep De Appel zijn toneelambities heeft ingeruild voor een bestaan als horecatycoon, dit is allemaal gedaan vanwege een toneelvoorstelling. En dat niet alleen. ,,We hebben ook een muur weggebroken in de grote theaterzaal. Dat kwam beter uit voor de vormgeving.”

De marathonvoorstelling Odysseus, waarvoor De Appel het halve theater verbouwd heeft, gaat op 23 december in première. Het wordt een negen uur durend theaterevenement over de gelijknamige Griekse veldheer die een jaar of 3500 geleden op de terugweg van de oorlog bij Troje een afslag miste en daarom 10 jaar te laat thuiskwam.

Odysseus is het tweede megaproject van Aus Greidanus bij De Appel, na Tantalus, alweer vier jaar geleden. Die voorstelling duurde twaalf uur, maar bleek zo goed te liggen bij publiek en pers, dat hij bijna een jaar lang elke avond uitverkocht was. Ook Odysseus zal bijna een heel seizoen in Den Haag te zien zijn. Voor de geplande zeventig voorstellingen zijn nu al bijna geen kaarten meer te krijgen. Greidanus is trots:

,,De cirkel is rond. Toneelgroep De Appel was ooit, in de vroege jaren zeventig, avantgarde. Heel langzaam zijn we daarna opgegaan in de massa. Nu werken we alweer een jaar of vier, vijf aan een nieuwe stijl. We maken stukken voor het Oerol Festival op Terschelling, we doen de grote marathons, we doen projecten met Zuid-Afrika en we laten een groot regisseur als Gerardjan Rijnders een voorstelling maken in Museum Beelden aan Zee. Zulke projecten zijn voor ons een uitdaging. Maar we hebben ook aangetoond dat we een publiek aan ons kunnen binden. Dit stuk spelen we zeventig keer in Den Haag. Ik wil nog wel eens een toneelgezelschap zien dat dat kan: zeventig keer in één stad uitverkocht zijn. En dat dus ook zonder dat we voor de makkelijke weg kiezen met een paar vrolijke blijspelen. Nu lijkt het een fluitje van een cent, maar bij Tantalus dacht iedereen zeker te weten dat ons laatste uur geslagen had. Nu gaan ze dood, zeiden ze. Wie gaat er twaalf uur naar een onbekend stuk? Maar inmiddels zijn lange voorstellingen helemaal in de mode.”

Het verhaal van Odysseus is één van de oudste teksten die uit de antieke oudheid zijn overgeleverd. De Griekse dichter Homerus beschrijft erin hoe Odysseus terugkeert naar huis, nadat hij als leider van de Grieken het tienjarig beleg van Troje succesvol heeft beëindigd met het platbranden en uitmoorden van deze stad in het huidige Turkije. Dankzij konkelende goden duurt zijn reis langer dan gepland. Onderweg raakt hij bijna zijn hele vloot kwijt, waarna hij bij thuiskomst alle mannen moet uitmoorden die zijn vrouw zich twintig jaar lang van het lijf heeft moeten slaan. Het is een nogal bloederig en wreed verhaal, dus. Hoe gaat De Appel daarmee om? Daar heeft Aus Greidanus goed over nagedacht:

,,Homerus vindt Odysseus een listige onderhandelaar en succesvol stedendwinger. Voor ons is hij iemand die een land binnenvalt en daar aan het moorden slaat. Hij verraadt vriend en vijand en slacht een halve stad af. Maar hij is ook iemand die met twaalf schepen vol manschappen op weg gaat, en uiteindelijk als enige overblijft. Waar ligt zijn verantwoordelijkheid? Daar wordt hij in ons stuk op gewezen.”

Was de Griekse held Odysseus dus een oorlogsmisdadiger? Volgens Aus Greidanus is dat bijzaak:

,,Het gaat ons om iets anders: waarom geeft de mens iedere keer de goden de schuld van wat hem overkomt? Mensen roepen dat hun rampspoed van boven komt, en daarmee schakelen ze hun eigen verantwoordelijkheid uit. En daarbij: kun je nog thuiskomen na een oorlog? Als je mensen hebt gedood, zelfs als je het recht aan jouw kant had, kun je dan zelf nog normaal doorleven? Wat verwacht het thuisfront? Ik zie de beelden voor me van soldaten die in galakostuum afscheid nemen van hun naasten om naar Vietnam of Srebrenica te vertrekken, en die als gebroken mensen terugkomen.”

Odysseus door Toneelgroep De Appel. Speelperiode di 18 december 2007 t/m zo 1 juni 2008; première zondag 23 december 2007; aanvang 13.30 uur (geschatte eindtijd 22.30 uur) Inlichtingen: www.toneelgroepdeappel.nl

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.