New York is opeens heel ver weg
{mosimage}
Haarlem (GPD)_In het zicht van het einde worden de grootste trivialiteiten belangrijk. In dat opzicht verschillen mensen niet veel van het konijntje dat midden op de snelweg, verblind door autokoplampen, niets anders kan bedenken dan zich te wassen. Dit gegeven inspireerde de Amerikaanse schrijver Neil LaBute tot het toneelstuk 'The Mercy Seat', dat nu door het Onafhankelijk Toneel wordt gebracht als 'Door 't Stof'.
In New York moet dit stuk een sensatie zijn geweest. Niet verwonderlijk, omdat het verhaal speelt op de meest beladen dag uit de recente Amerikaanse geschiedenis: 11 september 2001. LaBute laat ons kennismaken met de 31-jarige Ben Harcourt, die die dag niet om half negen op zijn werk in het WTC was, omdat hij zich op dat moment oraal liet bevredigen door zijn chef, de 46-jarige Abby Prescott, in haar appartement elders in Manhatten. Het gegeven dat hij dood had moeten zijn brengt hem op het idee om dan ook inderdaad zijn oude ik omgekomen te verklaren en een volledig nieuw leven te beginnen met zijn minnares.
Het gegeven van 'Door 't Stof' intrigeert. De uitwerking doet dat minder. Of dat aan LaBute ligt, of aan de uitvoering die acteurs Fabian Jansen en Ria Marks eraan geven, is niet helemaal duidelijk. Wat we namelijk zien, zijn twee mensen die, terwijl het einde van de wereld zich om hen heen voltrekt, niets anders doen dan ouwebeppen over relaties. Nu zijn New Yorkers daar goed in, zoals je kunt merken aan de films van Woody Allen of series als Sex & The City, maar zo goed als ze er hier in zijn? De dialogen zijn zo verschrikkelijk saai, dat de voorstelling zijn doel voorbij schiet, zelfs als die saaiheid deel uit zou maken van de boodschap.
De afstand tot het New York van 9/11 is misschien ook wel te groot geworden voor ons. Wij kijken inmiddels raar aan tegen het Amerikaanse gebruik om de naamloze bureauwerkers die massaal met hun kantoormeubilair in 'Ground Zero' veranderden 'helden' te noemen. Tegelijkertijd kennen wij de ramp van 9/11 alleen maar van de tv, en hebben wij nooit door het stof van de aanslagen onze weg naar de Macey's moeten zoeken. Herkenning van het geneuzel van twee verdoolde minnaars achter hun met stof beslagen ruiten is voor ons dus lastig. De extra laag die dat gegeven voor het New Yorkse publiek als vanzelf aan het stuk toevoegt moet er voor ons dus door de spelers bij worden gespeeld, en dat is een vrijwel onmogelijke opdracht.
Die opdracht halen ze dus ook niet, hoezeer regisseuse Mirjam Koen ook haar best doet om het stuk te voorzien van kleine breekmomentjes en heftige uitvallen. En dan blijft slechts een treurig stukje toneel over, met dialogen die een uiterst belegen burgermoraal bevestigen. Opeens is het New York van LaBute niet meer een deel van onze belevingswereld, maar de hoofdstad van een andere planeet geworden.
Door 't Stof door OT, Toneelschuur en Stchting Jansen. Gezien: première op 14 april. T/m 2 juni 2007 Haarlem- de Toneelschuur Tourneetheaters:
Velp – K13, Nijmegen – Lux, Arnhem – Schouwburg, Amsterdam – Theater Bellevue, Den Bosch – de Verkadefabriek, Leiden – LAKtheater, Utrecht – Stadschouwburg, Den Haag – Theater a/h Spui
