Dood in Venetië – Van Ulsen


Van Ulsen indrukwekkend in Dood in Venetië

Door Wijbrand Schaap
Gouda (GPD) _ Het kan dus toch. Een boekbewerking op toneel brengen die aan de volle breedte en diepte van het boek recht doet, en tegelijkertijd het wezen van acteren in ere laat. Henk van Ulsen, de tachtigjarige solist die in zijn lange carrière talloze keren Gogols Dagboek van een Gek speelde, laat het zien. Dankzij regisseur Gijs de Lange die wederom aantoont perfect aan te voelen waar de kracht van zijn materiaal ligt.



Dood in Venetië, de solo naar de legendarische novelle van Thomas Mann uit 1912 die iedereen kent van die film uit 1971, is een waardig en indrukwekkend voorlopig hoogtepunt in Van Ulsens lange acteercarrière. Dat hoogtepunt bereikt hij, gezeten achter een tafeltje en voorlezend van een bundeltje papier.
De schoonheid van een boek zit verborgen in de taal, die via een ingewikkeld stelsel van impulsen uiteindelijk de verbeelding van de lezer in beweging zet. Wie een boek voor toneel wil bewerken heeft dus de zware taak die taal intact te laten, terwijl toneel ook eist dat er iets te zien is. Maar dat beeld mag de verbeelding niet verstoren. Ziedaar het talent van Guy Cassiers die Proust in een toneelschrijver wist te veranderen door bij zijn bewerking van Op zoek naar de verloren tijd beelden te maken die nog sterker dan taal op de verbeelding werkten.
Maar zie daar ook het talent van Gijs de Lange die snapt dat de oude Henk van Ulsen achter een tafeltje, zoekend naar de perfecte vertolking van zijn tekst, het mooiste eerbetoon aan een literair meesterwerk kan zijn. En dat hij daarbij nog op een heel bescheiden manier respect betuigt voor juist Guy Cassiers, siert De Lange.
In navolging van Cassiers gebruikt De Lange lichtjes gemanipuleerde close-up videobeelden van het vertellende, spelende, zoekende hoofd van Van Ulsen. We zien zo goed dat hier een acteur zit die groots wil spelen, maar zich krachtig inhoudt. We zien ook een acteur die haast wil maken met die enorme tekst, maar die zich tegelijkertijd tot rust weet te manen. We zien overigens ook in totaal 10 seconden aan beeld uit de beroemde film van Visconti. Genoeg om een herinnering op te wekken, genoeg ook om te snappen dat De Lange hiermee die film ook alle credits geeft als een niet te evenaren hoogtepunt van cinematografie.
Deze voorstelling over een schrijver op leeftijd die op zoek naar inspiratie in Venetië fataal bevangen raakt door de schoonheid van een mysterieuze jongen is een worsteling met alleen maar winnaars. Dat je dit eigenlijk in een zo klein mogelijk zaaltje moet zien, omdat ze dan eindelijk niet die rare geluidsversterking nodig hebben, is een klein smetje. Tenslotte moet ook Van Ulsen zijn tournee kunnen betalen. We kunnen niet allemaal bij hem op de koffie komen.
Dood in Venetië door Henk van Ulsen. Gezien, 15 februari in de Goudse Schouwburg. Tournee t/m 12 mei 2007. Inlichtingen: www.fransvanbronkhorst.nl

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,