Michaël Pas is prachtige August
Door Wijbrand Schaap
Utrecht (GPD)_Dirk Tanghe is terug van een beetje weggeweest. Dat is vaker voorgekomen.
De man die bij zijn afstuderen in 1983 al de wonderboy van het theater
werd genoemd heeft veel te lijden van een wisselvallig gemoed. De
laatste paar grote producties van zijn hand (Theatermaker, Mensenhater)
waren zijn minste. Met August, August, August neemt de vijftigjarige
regisseur nu doeltreffend revanche. Het is een Tanghe zoals alleen
Tanghe die kan maken: even kleurrijk van vorm als zwart van inhoud,
even gestileerd van spel als schetsmatig van mis-en-scène.
August,
August, August is een stuk dat een normale theatermaker zijn publiek
niet aan zou doen. De Tsjechische schrijver Pavel Kohout schreef het in
1967, aan de vooravond van de Praagse Lente van 1968, toen de
Tsjecho-Slowaakse democratiseringsbeweging door een inval van Russische
troepen in bloed werd gesmoord.
August is een clown met een droom.
Hij wil directeur worden. De echte circusdirecteur legt hem onmogelijke
proeven op, die August op wonderlijke wijze doorstaat. Op het einde
overwint het kwaad.
Het stuk is razend populair in het amateur- en
familietheater, maar is inhoudelijk en op tekstgebied eigenlijk een
draak. Ook de vertaling die De Paardenkathedraal gebruikt voor deze
voorstelling doet aan dat beroerde gebrabbel niets af.
En dan komt
dus Tanghe om de hoek kijken. Hij neemt het stuk serieus op een manier
die geen andere regisseur zich durft te permitteren. Voor hem gaat het
naïeve clowntjesstuk over fundamentele kwesties rond kunstenaarschap,
leven en dood. Die bloedige ernst weet Tanghe vervolgens op zijn
acteurs over te brengen, en op zijn artistieke staf. Wat kostuums,
decor en – vooral – belichting voor elkaar krijgen grenst aan het
sublieme.
De acteurs van de sprekende rollen zeggen hun tekst in de
geposeerde, trage stijl die inmiddels een handelsmerk is geworden van
De Paardenkathedraal, en de amateurspelers die voor het wervelende
circusspektakel moeten zorgen zijin vooral aandoenlijk. Verwacht dan
ook geen hemelbestormende kunsten als in Toneelgroep Amsterdams Hemel
boven Berlijn en ook de magie haalt het niet bij de wonderen van het
Cirque du Soleil. Maar je krijgt iets anders. Want in August, August,
August speelt Michaël Pas. En Michaël Pas zou dankzij deze titelrol
zomaar eens helemaal vanzelf met de hoogste toneelonderscheiding van
het seizoen naar huis kunnen gaan wandelen. Deze 40-jarige acteur
speelt een kind zonder een kind te zijn, is naïef zonder knipoog en
intelligent genoeg om zijn prachtige domheid tot het einde toe vol te
houden. Dat is een prestatie die groter is dan je zou denken: het
vereist totale overgave aan de rol en de opvatting van de regisseur.
Alleen
de ontwapenende aanwezigheid van Michaël Pas is al intrigerend genoeg
om de aandacht van het publiek de volle twee en een half uur vast te
houden. Dan vergeef je het Tanghe ook zomaar dat hij in zijn
geluidsband wel erg voor de hand liggende keuzes maakt uit het
circusrepertoire. Was er dan echt niets anders te vinden dan
Fellinicomponist Nino Rota?
August, August, August door De Paardenkathedraal. Gezien: 1 december. Tournee t/m 3 mei 2007. Inlichtingen: www.paardenkathedraal.nl.
