Will van Kralingen over Maria Stuart


Will van Kralingen en Mirjam Stolwijk in pittig drama van Schiller
Koninklijke catfight op tournee

Erik
Vos, een van de grand old men van het Nederlandse theater, regisseert
Maria Stuart. In dit stuk van Friedrich Schiller spelen Will van
Kralingen en Mirjam Stolwijk twee koninginnen van Engeland waarvan er
één teveel is. En dan kan het er hard aan toe gaan: ,,Op een gegeven
moment slaan gewoon de stoppen door bij de dames. Is natuurlijk ook
niet zo raar, als je bedenkt wat ze meemaken.”





Den Haag (GPD)_ Na
een tijdje gaat de wandelstok aan de kant. Dat is alleen maar lastig,
dat steunen op die stok. Hij moet kunnen bewegen. Het toneel op rennen,
aan zijn acteurs kunnen zitten. Zevenenzeventig is hij alweer, maar
Erik Vos laat zich door zijn respectabele leeftijd niet tegenhouden.
Als er geregisseerd moet worden, zal alles daarvoor wijken. Maria
Stuart, de grote tragedie van de Duitse auteur Friedrich Schiller over
twee koninginnen die elkaar naar het leven staan, is tenslotte niet
zomaar een stuk.
Mirjam Stolwijk, de actrice die de ter dood
veroordeelde katholieke Maria Stuart speelt, werkt voor het eerst met
de beroemde regisseur: ,,Hij zit zo op de mensen en op de acteurs, en
hij is er zo intens mee bezig, dat het altijd in beweging blijft.
Dankzij Erik Vos' aanpak worden de personages veel kleurrijker dan ik
me kon voorstellen.” Haar tegenspeelster, Will van Kralingen, die de
rol van de protestante koningin Elisabeth speelt, beaamt dat: ,,Het is
indrukwekkend om te merken hoe goed Erik Vos zich voorbereidt. Hij weet
je steeds weer informatie te geven die nieuw is, en waar je echt wat
aan hebt. Die bevlogenheid en die geestdrift is enorm inspirerend. Want
wie zou hem zevenenzeventig geven? Hij gaat als een wilde tekeer, valt
plat op de grond, scheurt een script doormidden als hij dat nodig
vindt, hij valt je aan. Hij doet alles nog alsof hij een jongen van
twaalf is. Dat rare kind, daar krijgen wij ook iets van mee. Hij legt
niets definitief vast, maar houdt je in beweging.”
En dat moeten we
heel letterlijk nemen. Erik Vos gaat nog een paar stappen verder dan
Friedrich Schiller aan het eind van de achttiende eeuw deed. Voegde
Schiller aan de waargebeurde strijd tussen de twee koninginnen van
Engeland en Schotland een nooitgebeurde ontmoeting tussen hen toe, Erik
Vos maakt van die ontmoeting op zijn beurt een complete vechtpartij.
Deze koninklijke 'catfight', zoals dat populair wordt aangeduid, is
tonend voor Vos' aanpak. Hij zoekt snel naar verbeelding van dingen die
anderen liever niet laten zien. De grand old man van het Nederlandse
theater richtte ooit Toneelgroep De Appel op, wat toen, in de vroege
zeventiger jaren, eigenlijk het enige gezelschap was waar fysiek en
beeldend theater werd gemaakt. Nu hij de leeftijd heeft bereikt die
voor sommigen vooral een periode van rust en bezinning inleidt, gaat
Vos er nog steeds keihard tegenaan. Dat zit in de vormgeving, die
monumentaal is, en sterk geïnspireerd op het sublieme schilderwerk van
de Spaanse schilder Goya, maar het zit ook in de muziek, gemaakt door
Vos' zoon Matthijs. Die moderne 'score' lijkt op opera maar er klinken
ook stevige beats in door. Terwijl hij tussen zijn spelers door beweegt
zorgt hij er tegelijkertijd voor dat ze in hun spel 'klein' blijven.
Vos
houdt niet van grote gebaren en veel schreeuwen. Dat betekent zoeken,
vertelt Will van Kralingen: ,,Hoe kan ik een koningin spelen zonder
koninginnetje te spelen? Dat is best lastig met al die mooie kostuums.
en dat spectaculaire decor. Wij moeten oppassen dat we door die
schitterende kostuums niet te netjes worden.” Maar dat is het niet
alleen. Van Kralingen moet, een paar weken voor de première, nog steeds
wennen aan haar rol: ,,Ik voel me als Will volslagen belachelijk als
koningin. Het is heel raar om een koningin te spelen. Een koningin is
niks, namelijk. Mensen maken jou tot koningin. Ik kan dat helemaal niet
spelen in mijn eentje.”
En als je al niet gek wordt van je rol,, dan
kun je het nog van de regisseur worden. Vos blijft tijdens de repetitie
alles in de gaten houden. Gaat een lamp niet op tijd uit, of zet de
geluidsband te laat in? Vos onderbreekt. Mirjam Stolwijk is eraan
gewend: ,,Erik Vos onderbreekt graag. Daar moet je wel tegen kunnen.”
Van Kralingen heeft er, ondanks al haar jaren met Vos, nog wel eens
moeite mee: ,,Ik heb ook wel eens tegen Erik gezegd: het is best een
keer prettig om niet te onderbreken, zodat we het een keertje helemaal
verkeerd kunnen doen. Dan kunnen we ook voelen dat het helemaal
verkeerd is. Daar moet je dan even doorheen, dat doet verschrikkelijk
veel pijn, maar je leert er wel heel veel van. Erik doet dat zelden.
Als het echt fout gaat, dan springt hij erin. Dan kan hij het niet
aanzien, dat lijden.”
In zijn strenge aanpak behandelt Erik Vos al
zijn acteurs gelijk, ervoer de nog relatief jonge Mirjam Stolwijk:
,,Voor Erik maakt het geen zak uit of je met een carrière van dertig
jaar op hert toneel staat, of dat je maar net komt kijken. Hij
behandelt iedereen hetzelfde. Als jonkie kun je je nog wel eens
belazerd voelen omdat je dingen steeds moet overdoen. Dan is het heel
prettig om te zien dat hij mijn ervaren collega's net zo hard aanpakt.”

Will
van Kralingen weet heel goed dat voelt. Ze debuteerde ooit bij Erik
Vos. ,,Inmiddels is hij wel milder geworden. Vooral tegen mij. Vroeger
was hij veel strenger. We hebben wel eens een week niet met elkaar
gesproken. Ik had een tekst die ik maar bleef verhaspelen. Hij werd
steeds bozer, en ik ook. Na tien keer had ik een trillipje, na vijftien
keer een huilbui. Ik weg. Hij woedend. Dat liep volledig uit de hand en
we hebben elkaar een week niet gesproken. Het is uiteindelijk goed
gekomen, en achteraf vraag je je dan af waar het hele gedoe in godsnaam
om begonnen is. En een paar manden later kreeg ik een vast contract
aangeboden.”
En voor dat contract is Will van Kralingen Vos nog
steeds dankbaar: ,,Erik Vos was de eerste die mij van mij vaardigheden
bewust maakte. Hij zei: Will, het paard is de emotie, jij bent de
ruiter die dat stuurt. Dat had ik daarvoor nooit in de gaten. Ik
stortte me volledig in een scène en dan konden ze me na afloop
wegbrengen naar een inrichting, bij wijze van spreken. Dat zal me nu
niet meer gebeuren.”
Voor Will van Kralingen is dit de tweede keer
dat ze het stuk speelt. Eerder speelde zij de rol van Maria Stuart
tegenover Anne-Wil Blankers die toen Elisabeth speelde: ,,Ik merk dat
het een volstrekt andere moeilijkheidsgraad heeft. Er is veel verschil
tussen Maria en Elisabeth. Elisabeth moet regeren, ze moet aan haar
familie denken, en Maria is familie, maar ze moet ook rekening houden
met het volk en met de politiek. Zij heeft een groot probleem met haar
geweten. Voor Maria is het simpeler: zij staat voor haar keuze en haar
geloof. In het echt werd Maria volkomen hysterisch. Ze was natuurlijk
al een tikje 'tralala', maar aan het eind was ze helemaal in God. Ze
ging jubelend naar de hemel.”
Niet dat Mirjam Stolwijk haar rol zo
zal spelen: ,,Ik was er bang voor om teveel het slachtoffer te spelen.
Ik heb daar een tijd in vastgezeten. Schiller is heel erg op de hand
van Maria. Dat is best lastig. Dan maakt hij er soms een wat te heilig
type van, terwijl ze natuurlijk ook niet mis was. Maar bij Schiller
dacht ik vaak: komkom, het mag wel een beetje in het midden liggen,
want anders is het stuk zo snel gedaan. Waar het kon hebben we dus wel
geprobeerd om haar wat harder te maken. En op een gegeven moment slaan
gewoon de stoppen door bij de dames. Is natuurlijk ook niet zo raar,
als je bedenkt wat ze meemaken.”

Maria
Stuart door Het Natonale Toneel. Premiere 16 november in de Koninklijke
Schouwburg. Buiten Den Haag te zien: Compagnietheater Amsterdam 6 -23
december, Stadsschouwburg Eindhoven 10 t/m 13 januari 2007.
Inlichtingen:
www.hnt.nl.

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.