Wijktheaterfestival 2006


Gemeenschapskunst centraal op internationaal festival
Iedereen beroemd in het wijktheater

Theater
in de wijken is 'hot'. In Utrecht wordt dit weekend het internationale
Community Art Festival 'Kunst in mijn buurt' gehouden. Makers en
deskundigen van over de hele wereld ontmoeten elkaar. Voor het publiek
zijn er talloze voorstellingen te zien.

Door Wijbrand Schaap
Utrecht (GPD)_Reïntegereren?
Alleen met een rode neus op. Na 25 jaar carrière in de WAO kun je in de
maatschappij toch niet anders dan de clown uithangen? Marianne van der
Linden en Albert van de Heuvel, bewoners van de Utrechtse Rivierenwijk,
zijn er zo de ster mee van 'Maxima Komt!', de nieuwste voorstelling van
STUT Wijktheater. Of moeten we zeggen:
'Community Theatre'? Volgens Jan Rijnierse, medewerker van het alweer
bijna 30 jaar oude gezelschap, mag het allebei. Sterker nog: ,,STUT
heeft de stap naar internationalisering al jaren geleden gemaakt. We
lopen daarmee in de pas met ontwikkelingen in de rest van de wereld.”
Dat er nu dus een groot 'Community Art Festival' wordt gehouden in
Utrecht, hebben we dus mede te danken aan dit gezelschap, ooit
opgericht door toneelschrijver Jos Bours.

'Maxima Komt!' is een
typische STUT-voorstelling: een stuk over problemen in de wijk, gemaakt
door bewoners uit de wijk, onder professionele begeleiding. Het
initiatief kwam dit keer van de Rivierenwijkers zelf. De bewoners van
deze grotendeels blanke volkswijk in het zuiden van Utrecht wilden ook
een eigen toneelstuk hebben, nadat ze naar 'Mijn Bitterzoet Lombok'
waren geweest, een stuk waarmee Stut eerder furore maakte in de
multiculturele modelwijk Lombok. Ging die voorstelling vooral over de
problemen met integratie, in Rivierenwijk gaat het over reïntegratie:
in vele oude Utrechtse wijken zijn de sporen van de grote
bedrijfssluitingen in de Utrechtse spoor- en metaalsector nog
zichtbaar. Aan het einde van de jaren zeventig gingen dat soort
massaontslagen nog altijd voor zeker de helft met de 'WAO-methode'.
Personeel werd massaal arbeidsongeschikt verklaard, wat toen meer geld
en minder gedoe opleverde. Sinds de herziening van die wet raken juist
die mensen in de problemen. Reinierse vertelt dat Stut verbaasd was
over de actualiteit van juist dit probleem. Men verwachtte eerder dat
angst voor buitenlanders zou spelen, aangezien ook deze wijk bij de
voorlaatste verkiezingen vrij massaal op de LPF stemde. Maar over
buitenlanders gaat het niet, en ging het niet in de improvisaties.
In
het voormalige parochiehuis waar 'Maxima komt!' in première gaat praten
de toeschouwers nog lang na. De getoonde problemen zijn herkenbaar en
het was bovendien erg leuk om bekende en minder bekende buurtgenoten
eens op een andere manier bezig te zien. Of dankzij zulke
voorstellingen de bewoners ook politiek actief worden, is de vraag.
Reinierse vindt dat ook niet belangrijk: ,,We maken toneel en zijn niet
bezig met propaganda-theater. Het gaat er ons om dat mensen op een
andere manier naar zichzelf en hun buurt kijken.”
'Community Art' is niet bedoeld om bewoners de straat op te krijgen, zo benadrukt ook Saskia van de Ree, producent van Yo! Opera Festival.
Het tweejaarlijkse festival, dat inmiddels wereldwijd erkend is als een
vernieuwend platform voor jeugd- en community opera, werkt ook mee aan
het Community Art Festival.
Eerder presenteerde Yo al opera’s in een winkelcentrum en in een
flatgebouw en hielpen ze medewerkers van het stadsbusbedrijf bij het
oprichten van hun eigen buschauffeurskoor. Nu werkt Yo! ook samen met
scholen in Utrechtse achterstandswijken. Van de Ree: ,,Via de scholen
in witte wijken bereik je vooral kinderen van ouders die al bekend zijn
met klassieke muziek en opera. Wij willen juist een nieuw publiek
aanboren, en daarom zijn we op zoek gegaan naar andere scholen.”
Een van die andere scholen is de Rietendakschool
in de Utrechtse wijk Ondiep. Volgens dhr. Dupree, directeur van deze
basisschool, is het experiment om kunst in de school te integreren,
buitengewoon goed geslaagd, terwijl dat niet direct voor de hand lag:
,,Opera is iets waar vooral de oorspronkelijk Nederlandse kinderen op
onze school en hun ouders pukkeltjes van krijgen. Ik merk dat Turkse en
Marokkaanse leerlingen veel minder moeite met zingen en dansen hebben.”
Het
partnerschap tussen de operawerkplaats en school, waarmee Yo! ook
internationaal in de belangstelling staat, bestaat eruit dat
professionele operamakers hun plannen voor een opera verwezenlijken
samen met de kinderen van de school. Anders dan bij Stut hoeft een
project dus helemaal niet over actuele problemen te gaan, en gaat het
er al helemaal niet om dat er een schoolopera wordt gemaakt. Van de Ree
noemt als voorbeeld een voorstelling over uitgestorven diersoorten,
waarbij de leerlingen zich vooral met het maken van gedenktekens hebben
beziggehouden. ,,Wij verwachten niet van de kinderen dat ze in alle
gevallen samen met klassiek geschoolde zangers op het toneel gaan
staan. Door mee te bouwen aan een voorstelling komen ze wel met opera
en operamakers in aanraking en leren ze hoe zoiets werkt. Bij de
voorstellingen waren ze apetrots.”
Die trots merkte dhr. Dupree ook
bij het eerste project: Water. In deze voorstelling gemaakt op de
nabijgelegen rioolwaterzuivering, zongen leerlingen wel mee: ,,Er was
een meisje bij over wie we ons een beetje zorgen maakten, omdat ze
moeilijk meekwam op school. Maar toen zagen we haar opbloeien bij die
opera: opeens was ze de ster van de voorstelling en ook haar ouders
waren trots.”
Zulke 'cadeautjes' zijn prachtig, maar het hoofddoel
blijft tot vooral de kennismaking met kunst, benadrukken beide
gesprekspartners. Volgens Saskia van de Ree is Yo! ook meer bezig met
het vernieuwen van opera dan met het opvoeden van wijkbewoners: ,,Yo!
werkt veel op basis van improvisaties, we streven naar een collectief
maakproces waarbij de inbreng van kinderen en operamakers (zangers,
componisten, regisseurs) gelijkwaardig is. Dat is een werkwijze die bij
toneel vanzelfsprekend is, maar bij de opera nog stof doet opwaaien.”
Dupree
van de Rietendakschool noemt nóg een onverwacht effect van de
samenwerking: ,,Bij de voorstelling op de rioolwaterzuivering kwamen
ouders kijken die al generaties lang in Ondiep wonen. Het gros bleek
niet te weten dat er op minder dan 500 meter van hun huis een
rioolwaterzuivering was. Hebben ze in ieder geval al één ding
bijgeleerd.”

Community Art festival 'Kunst in mijn buurt', van 23 t/m 26 november in diverse Utrechtse theaters. Inlichtingen: www.community-art.nl.

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,