Vlaamse meesteracteur brengt fijnzinnig
vertelprogramma
Warre Borgmans: 'Positief onnozel
genoeg'
Het is al vier jaar een hit in
Vlaanderen, maar is nu pas voor het eerst in Nederland te zien. In
'Schone woorden klinken zo' brengt acteur Warre Borgmans samen met
gitarist Jokke Schreurs een innemend programma van gedichten en
verhalen over jeugdig verlangen en manshoge preien.
Rotterdam (GPD) _ ,,Zokke Paraaien. En
dan nie van zokke, maar zókke!” 'D'n Onkel Zjos', de oom van
Warre Borgmans, heeft eigenhandig België bevrijd en is daarna in
de oost geweest, waar dus die hele grote preien groeien. Manshoog.
Ome Jos was, kortom, een man van sterke verhalen, en nu vertelt Warre
Borgmans sterke verhalen over zijn Onkel Zjos. Soms in verstaanbaar
Nederlands, maar een enkele keer ook in het pláát
Aántwarps van zijn jeugd in een voorstad van deze grote
Vlaamse stad. In de voorstelling met de opmerkelijke titel 'Schone
Woorden klinken zo' staat Borgmans' eigen weg naar de volwassenheid
centraal. Hij gebruikt er eigen teksten voor, maar citeert ook
vrijelijk uit gedichten en verhalen van schrijvers als Soltzjenitsin
of Hugo Claus.
,,Had u mij vijf jaar geleden gezegd:
je gaat een voorstelling maken over je eigen leven, dan had ik u voor
gek verklaard.” vertelt Warre Borgmans na afloop van een optreden
in Rotterdam. ,,Iets over mijzelf maken kan ik niet, dacht ik. Maar
het zijn nu die gedichtjes en die teksten die een kapstok zijn gaan
vormen voor een heel persoonlijk verhaal.”
Het verhaal begint in de Antwerpse
voorstad waar de in keurig pak gestoken kleermakerszoon Eddy
Borgmans, vijftien jaar oud, een stuk of wat schoolbussen laat
passeren opdat hij kan kijken naar mooie meisjes die langs komen
lopen of fietsen. In inderdaad heel mooie bewoordingen schetst de
vijftigjarige acteur vervolgens hoe hij een toneelklas ging volgen om
bij die bushalte indruk te kunnen maken met verzen van Shakespeare.
Dat hij slechts versjes te leren kreeg van Annie M.G. Schmidt was
jammer, maar een hele troost was het dat hij die versjes opgegeven
kreeg van de mooiste actrice van zijn tijd.
Ondertussen komen de mooiste gedichten
langs en speelt gitarist Jokke Schreurs een paar Oost-Europees
aandoende jazznummers op zijn gitaar. Schreurs is een bescheiden
beroemdheid in België, maar in Nederland nauwelijks bekend. Ook
Warre Borgmans kende de gitarist uit Hasselt niet. Er was slechts een
vagelijk contact aan de poort van de school waar hun beider kinderen
zaten, en een onzachte confrontatie toen Schreurs zich als
toeschouwer heel erg boos maakte over een project waar Borgmans in
meespeelde. Veel later leerde Borgmans dat Schreurs een begaafd
gitarist was.
Borgmans: ,,De Groene Partij vroeg of
ik een programmaatje wilde maken voor een congres. Ze vroegen daar
ieder jaar een ander voor. Vóór mij was het Josse de
Pauw geweest, dat jaar ik. Ze hadden graag wat gedichtjes. Ik wilde
daar muziek bij. En ik had eerder op een schoolfeest Jokke zien
spelen.”
Ze kwamen bij elkaar en deden het
programma, eigenlijk zonder voorbereiding. Het was echter zo'n succes
dat het programma zich vanzelf verkocht: ,,Het project loopt nu vier
jaar. Het is begonnen met een klein half uurtje met een paar
gedichten en wat muziek daartussen. Doordat wij een grote vraag
kregen om dat kleine programmaatje op verschillende plaatsen te doen,
in café's maar ook voor bedrijven, of ter inleiding van een
symposium over de natuur, ben ik het vanzelf gaan uitbreiden.
Daardoor is het programma meer naar elkaar toe gegroeid. Eerst was
het muziek en tekst apart, en nu is het veel organischer. Dat is
vanzelf gegaan. We hebben nooit hiervoor hoeven repeteren.”
In Nederland kennen theaterliefhebbers
Warre Borgmans vooral als één van voorlieden van
Toneelgezelschap De Tijd, waar hij excelleert in zuiver gespeelde,
literaire toneelstukken. In de jaren tachtig was hij een van de
acteurs die De Vlaamse Golf veroorzaakte. Vlamingen veroorzaakten
destijds met onvergetelijke voorstellingen als de Othello van de
Blauwe Maandag Compagnie, of het volkse spektakelstuk 'Pak 'em
Stanzi!' een frisse wind in het Nederlandse theater, dat toen in
crisis verkeerde. Nu, bijna twintig jaar later, is het helemaal niet
vanzelfsprekend meer dat een succesvoorstelling als 'Schone woorden'
in Nederland even volle zalen trekt als in België. Niet alleen
verschillen de smaken van het publiek steeds meer, ook de taal lijkt
een steeds groter probleem te worden. Op de Vlaamse televisie worden
series als Baantjer tegenwoordig ondertiteld, en als er al een
Vlaamse serie op de Nederlandse tv te zien is, wordt ook die van
ondertitels voorzien. Borgmans ontdekte dat veel mensen een
Nederlandse tournee niet zagen zitten: ,,Men had mij al zo dikwijls
gevraagd: ga je daarmee naar Nederland?! Dan kon men zich in
Vlaanderen niet voorstellen dat dit in Nederland verstaan, laat staan
begrepen zou worden. Maar ik heb gemerkt dat dat reuze meevalt. Het
is zo plastisch dat je het verhaal wel in zijn verband begrijpt, ook
al mis je een enkel woord.”
En zo snappen we natuurlijk dat de
'Paraaien van d'n onkel Zjos' inderdaad preien zijn die ome Jos
beschrijft. En mag Warre Borgmans ook best afgeven op dien
'Ollaenders, die zich gans Europa hebben toegeëigend', of die
van een klassieker van Tom Waits een Jordanese smartlap weten te
brouwen.
Via een verhaal over platenhoezen, waar
Borgmans een fanatiek verzamelaar van blijkt te zijn, ontpopt de
Vlaamse ster zich zowaar tot een niet onverdienstelijke zanger, een
'crooner' die op zeker moment zelfs het Hollandse oerlied 'Het Dorp'
van Wim Sonneveld ten gehore brengt ('Thuis heb ik nog een
ansichtkaart…').
Dat is gewaagd, want, hoe mooi ook
opgezegd, in Nederland vindt men je dan al snel sentimenteel. Maar
een vaardig artiest als Borgmans is daar niet bang voor: ,,Het is
nooit mijn bedoeling geweest om een programma over vroeger te gaan
maken. Dat kwam gewoon zo. En er zijn nu eenmaal een heel aantal
anekdotes uit die tijd die de moeite van het vertellen toch waard
zijn. En natuurlijk komt het steeds vaker voor dat ik in een
gezelschap tot de ouderen onder mijn collega's behoor. Daar sta ik
wel eens bij stil, maar ik denk dat het programma positief onnozel
genoeg is om niet gezien te worden als een zware nostalgie-show.”
'Schone woorden klinken zo' is vanaf 1
maart te zien in een groot aantal theaters in Nederland.
Inlichtingen: www.warreborgmans.be
of www.impresariaatwallis.nl
