Stille kracht – Hummelinck


Sterk ensemble schittert in glasheldere Stille Kracht

Leiden (GPD) _ Natuurlijk is ze een diva, met alle nadelen van dien. Actrice Johanna Ter Steege is zo’n vrouw die haar reputatie mede dankt aan het feit dat ze maar heel weinig te zien is. Haar grote doorbraak, in de film Spoorloos, was immers ook een rol die vooral bestond uit er niet zijn. Haar rol van Leonie van Oudijk in de nieuwe toneelbewerking van De Stille Kracht biedt de mogelijkheid om eens wat langer van haar aanwezigheid te genieten. En dan wordt duidelijk dat ze best goed kan acteren, maar dat haar ‘personality’ nog net een tikje meer op de voorgrond staat.Het toneelstuk kan deze egotrip echter makkelijk aan. Sterker nog: regisseur Ger Thijs heeft zijn ensemble zo goed in de hand dat naast de ster van de avond de overige acteurs minstens even helder schitteren. Ze doen dat in een strakke, bijna als een schaakmatch geregisseerde mis-en-scène, op een toneel dat vooral kaal is, gedomineerd door een groot rond raam dat het grootste deel van de avond uitzicht lijkt te bieden op regen.

De Stille Kracht is een klassieker, geschreven door Louis Couperus in 1900, en sindsdien één keer voor tv bewerkt en één keer voor toneel. Wie nu midden veertig is zal zich de tv-serie nog kunnen herinneren, al zal die herinnering vooral beperkt zijn tot die ene scène waarin Pleunie Touw naakt onder de douche staat en belaagd wordt door druppeltjes sirisap. Dat was niet meer van z’n olala, dat was kinky van voordat dat woord was uitgevonden. Koningshuisspecialist Ton Vorstenbosch bewerkte daarna de roman in 1997 tot een best aardige toneelavond die het boek adekwaat volgde. Het is echter geen legendarische voorstelling geworden.

De versie die Ger Thijs nu heeft gemaakt zou die legendestatus wel kunnen bereiken. Hij kleedt niet eens zozeer zijn hoofrolspeelster, als wel de roman uit tot op de kale huid, en zelfs ietsjes daaronder. Zo krijg je uitzicht op een verhaal dat actualiteit helemaal niets verloren heeft. Want wat is het verschil tussen Nederlandse kolonialen in een achterafprovincie van Indonesië of soldaten op ‘vredesmissie’ in een uithoek van Afghanistan? De sinds kort weer zo immens populaire ‘VOC-mentaliteit’ blijkt in ieder geval geen garantie voor een letterlijk smetteloos blazoen in de internationale verhoudingen. Met Couperus in de hand laat Ger Thijs zien dat ‘wij’ ‘daar’ niets te zoeken hebben, zolang onze goede bedoelingen niet stroken met de cultuur ter plaatse.

In zijn regie laat Ger Thijs dat zien door de van nature tragische uitstraling van acteur Tom Jansen in de rol van Resident Van Oudijck te spiegelen aan het krachtige zelfrespect van ‘inlanders’, mooi en zonder pijnlijke folklore neergezet door Martin Schwab, Esther Scheldwacht en Heddy Lester. Het ‘etnisch correcte’ inzetten van deze gekleurde acteurs is mede daardoor op zijn plek, omdat ze in hun spel niets van het traditionele ‘Indonesiërtje spelen’ meenemen. Deze regie- en spelopvatting opent de deur naar een volledig kleurenblinde versie van het stuk in de nabije toekomst.

En mag dan ook alsjeblieft Oda Spelbos weer meedoen? Hoewel ze gekleed gaat in de lelijkste toneeljurk die ik ooit zag, is in De Stille Kracht haar aanwezigheid een verademing in een toch al goede avond. Spelbos is een van de weinige actrices in Nederland die de kunst van de ironie tot in de puntjes beheerst. Ze staat daarmee op gelijke hoogte met toppers als Marlies Heuer en Elsie de Brauw. En met die ironie zorgt ze dus voor de meest komische, maar ook voor de meest tragische momenten in deze indrukwekkende theatervoorstelling.

De
Stille Kracht door Hummelinck Stuurman Theaterproducties. Gezien: 28 oktober 2006 in Leiden. Tournee t/m 21 februari 2007. Inlichtingen: www.hummelinckstuurman.nl

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,