Theaterfestival


Tijd voor een sexy theaterfeest

Zaterdag begint, tijdens de Uitmarkt in Amsterdam, ook TF1. Dat moet meer worden dan de opvolger van het ter ziele gegane Theaterfestival. Er moeten weer sterren stralen in Amsterdam.


Amsterdam (GPD) _ ,,Het theaterfestival mag van mij wel sexy en glamourous worden”, zegt Jeffrey Meulman, directeur van TF1, het nieuwe theaterfestival dat dit weekend van start gaat. ,,Met wie ik ook sprak in de voorbereiding: sponsors, fondsen, subsidiegevers, overal hoorde ik dat mensen theater niet sexy vinden. Eigenlijk is dat gelul. Theater is ongelooflijk sexy. Ik zat bij Het Temmen van de Feeks, dat dan wel niet geselecteerd is, maar ik dacht: tsjongejonge, dit is goed man, zo'n Hans Kesting die een hele zaal laat sidderen. Zo'n Halina Reijn. Dat is theater in optima forma. Dan zeg ik: hoe kun je nou beweren dat theater niet sexy is, als je in drie weken tijd 10 topvoorstellingen kan zien. Dat je Jeroen Willems Brel ziet doen, en Don Carlos, en al die grote acteurs, dan heb je toch een bord voor je harses als je niet begrijpt dat je als Amsterdam iets supers in huis hebt!”

Bevlogenheid kan Jeffrey Meulman niet ontzegd worden. De man die na een carrière als Groningse stand-up comedian in Utrecht het Festival a/d Werf uit het slop trok is sinds begin dit jaar bezig met het opzetten van TF1, dat in de plaats komt van het oude Theaterfestival. Dat werd namelijk in 2004 opgeheven wegens een tot nul gedaald animo onder publiek en pers voor de jaarlijkse selectie van 'belangwekkend' theater.

Nu moet alles anders worden: {mospagebreak},,Ik heb geen enkel archiefstuk overgenomen, we hebben een nieuwe bankrekening geopend en ook de adressenbestanden van Het Theaterfestival hebben we niet”, zegt Jeffrey Meulman. TF1 heeft formeel dus niets te maken met Het Theaterfestival. TF1 is breder, en moet groter worden. Er is nog steeds een juryselectie van voorstellingen te zien, maar die jury, waarin onder anderen de maker van minivoorstellingen Eric de Vroedt en megaster Monique van de Ven zit, hoeft niet meer te letten op 'belangwekkendheid', zoals bij Het Theaterfestival. Zij mochten gewoon kiezen wat ze mooi of bijzonder vonden. En om het programma te verbreden is het hoofdprogramma uitgebreid met voorstellingen van genomineerden voor de Toneelpublieksprijs. Voor het glamourgedeelte wordt gezorgd in het Gala van het Nederlandse Theater, waar op 10 september de Nederlandse toneel-oscars worden uitgereikt, de Louis en Theo d'Or, de Arlecchino en Colombina en nog een hele reeks andere prijzen.

En of dat nog niet genoeg is, is er naast het hoofdfestival TF1 ook nog een TF2, de Fringe, naar het grote voorbeeld van de officieuze 'tegenfestivals' in Avignon en Edinburgh, een TF3 met debatten en een TF4 met Vlaamse toppers, en begint het festival op respectievelijk 26 augustus officieus tijdens de Uitmarkt en op 31 augustus officieel in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Ambitieus? Jeffrey Meulman: ,,In alle bescheidenheid denk ik dat een festival zoals we dat nu opzetten nog nergens bestaat. Vanuit de sector is behoefte aan een festival dat een keer per jaar de stand van zaken opmaakt, net zoals je dat in de filmwereld hebt met het Nederlands Filmfestival. En ook daar gaat het erom dat je dat niet alleen doet voor vakgenoten, maar dat je ook aan het publiek laat zien hoe fantastisch dat theater is. Enerzijds moet het debat over het wezen van theater op het scherpst van de snede worden gevoerd, maar anderzijds willen we ook een heel breed publiek trekken. En we willen verjongen. Dat alles bij elkaar maakt het wel heel interessant. Met de middelen die we nu hebben zie ik dit jaar als een jaar waarin we de contouren uitzetten. Het ziet er indrukwekkend uit, maar het is bij lange na nog niet waar we willen zijn. Dat is dus ambitieus, maar zeker haalbaar.”

{mospagebreak}Nog steeds een kloof tussen kenners en publiek

Elf stukken in de juryselectie en 14 in de publiekskeuze. Slechts twee overlappen elkaar, namelijk Don Carlos van Toneelgroep Amsterdam en Brel 2 van het Arnhemse Oostpool, die beiden inmiddels zijn afgevallen als finalist voor de publieksprijs. Daarvoor zijn nu over: Hersenschimmen van het ro theater, De storm van Toneelgroep De Appel, Herfstsonate van Hummelink Stuurman Theaterproducties en Juliana's Derde Weg van Theatergroep de Kern. Tijdens TF1 zijn overigens De Storm en Hersenschimmen niet te zien. Wel staan daar enkele genomineerden, zoals Fred Delfgaauws compilatievoorstelling Minder is Meer, Hummelinck Stuurmans Mephisto, en pas na de uitreiking van de prijzen Don Carlos.

De bepaling voor de publieksprijs blijft altijd lastig. Zeker in de eerste nominatierondes valt een patroon te herkennen: groepen of makers met een kleine maar vaste schare aanhangers komen daar makkelijker doorheen dan relatief onbekende gezelschappen. Zo is de dubbele nominatie voor Toneelgroep De Appel niet alleen te zien als een uitspraak over de kwaliteit van dit Scheveningse gezelschap, maar ook over de trouw van het vaste publiek ervan. Hetzelfde zie je bij Fred Delfgaauw. De waardering van zijn publiek staat volledig los van het oordeel van de toneelkritiek. Die beroepskijkers hebben vaak ook minder oog voor het verhaal en meer voor de vakkunde van het gebodene.

Geen verdeeldheid bij de pers was er dan ook over de prestaties van vooral NTGent en Toneelgroep Amsterdam. Opening Night, Platform en Don Carlos waren de allermooiste voorstellingen van het afgelopen seizoen en daarmee is er ook bij pers en vakgenoten inmiddels brede erkenning voor de herleving van het sterrentoneel in Nederland. In hun samenwerking kunnen Theatercompagnie, Toneelgroep Amsterdam en NTGent hun stukken tot in de kleinste rollen bezetten met het beste wat Nederland en België aan acteurs hebben rondlopen.

Dat er dan toch nog kleine wonderen gebeuren in de kleine theaters van Nederland en Vlaanderen is hoopgevend. Keesen&Co verdient meer aandacht dan het Arnhemse gezelschap tot nu kreeg en Toneelgroep Stan is een voorbeeld voor anderen in het circuit. Anders dan de kleine collectieven als 't Barre Land, Monk en Dood Paard slagen Keesen en Stan er wel in om zich te blijven vernieuwen en hun publiek te verrassen. Voldoende reden om juist op dit sterrenfestival eens te gaan kijken naar een voorstelling in de kleine zaal. Op dus, naar Bagdad Blues en Of/Niet.

{mospagebreak}

Het wordt pas oorlog bij de Colombina

Het zijn de toneeloscars, maar de uitreiking van de Louis en Theo d'Or, Arlecchino en Colombina is altijd een beetje knullig geweest. De prijzen voor respectievelijk de beste mannelijke en vrouwelijke hoofdrol en beste mannelijke en vrouwelijk bijrol zijn voor acteurs dan wel belangrijk, maar het grote publiek leeft er steeds minder in mee. Na wat mislukte televisie-experimenten is er ook geen omroep meer te vinden die aan de uitreiking zendtijd wil besteden. Misschien wordt dat vanaf dit jaar anders, als ook TF1 meer mensen in beweging weet te zetten dan in voorgaande jaren. Spanning kan dan helpen, maar spanning ontbreekt op dit moment bij veel prijzen. Zo is er voor de Arlecchino maar één genomineerde. Hoezeer Jacob Derwig die prijs voor zijn rol in Opening Night ook verdient, die eenzame nominatie is toch wat magertjes voor een toneelseizoen waarin 800 stukken in première gingen. De jury geeft er in ieder geval een zeer negatief signaal mee af over de staat van het theater.

De Theo d'Or gaat dit jaar vrijwel zeker naar Elsie de Brauw voor haar hoofdrol in Opening Night bij NTGent. Zonder afbreuk te doen aan het bijna goddelijke acteertalent van Sacha Bulthuis die ook genomineerd is, overigens, maar de jury kan niet voorbij gaan aan de kwaliteit van de voorstellingen waarin de beide actrices speelden. De Appel-voorstelling 'Voor het Pensioen' was ondanks Bulthuis' overtuigende spel een gedateerde draak, terwijl Opening Night, na Platform, een van de meest actuele en mooie voorstellingen van de laatste jaren was.

De prijs voor de beste mannelijke hoofdrol, de Louis d'Or, gaat waarschijnlijk geen probleem worden. Joop Keesmaat is genomineerd voor Hersenschimmen, en verdient de prijs ook. Bovendien is het de laatste kans om deze acteur te prijzen: hij is zojuist gepensioneerd en definitief gestopt met spelen. Dat maakt de kansen kleiner voor de anderen, en dat is niet zo erg: Porgy Franssen maakte een bijzondere Cyrano bij het al even bijzondere Theater EA, maar een Louis d'Or is het nog niet waard. Dat geldt ook voor de nominatie van Bram Coopmans in Mighty Society 2, dat slechts door een handvol mensen gezien kon worden. Met een hoofdprijs voor één van deze twee obscure stukken zou de VSCD-jury zich acuut onmogelijk maken. Wim Opbroucks Asielzoeker zou dan een aardige, maar slappe compromiskeuze zijn.

Bij de vrouwelijke bijrollen wordt het uiteindelijk oorlog. Marlies Heuer verdient de Colombina vanwege haar prachtspel in de hele Proust-cyclus van het ro theater, maar heeft geduchte concurrentie. Daarvan zijn, hoe goed ze ook zijn, Katelijne Damen (Hersenschimmen) en Chris Nietveld (Opening Night) kansloos. Zij zullen hoogstens als misplaatst goedmakertje kunnen dienen als de jury bij de hoofdprijzen niet aan respectievelijk Joop Keesmaat en Elsie de Brauw denkt. De enige werkelijke concurrentie voor Marlies Heuer is Lineke Rijxman voor haar rol van kleuterdochter in Quality Time van Mugmetdegoudentand. Die vertolking was briljant, het stuk prachtig en Rijxman heeft een al even indrukwekkende staat van dienst als Heuer. laten de cameraploegen zich daar dan maar op richten. Krijgen we toch nog vuurwerk.

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,