Mug Inn


Steeds een nieuwe Mug

Door Wijbrand Schaap

Amsterdam (GPD) _ Ze zijn heel erg veertig, de mensen van Mugmetdegoudentand. En dan hebben we het over 'veertig' in de goede zin van het woord. Niet veertig in de zin van levensmoe en toe aan een jongere vlam en een zware motorfiets, maar veertig als in: perfect op de hoogte van wat er nu, op dit moment, werkelijk speelt. En dat zijn ze al een hele tijd.

Dat de Colombina, de prijs voor de beste bijdragende rol van 2006, voor Lineke Rijxman daar nu pas een echte kroon op zet, is een late, maar niet té late eer. Dat hoort gewoon een beetje bij veertigers van nu. Daar maken ze bovendien nog dagelijks voorstellingen over, bij Mugmetdegoudentand.

De groep die nu met de briljante comedy 'Quality Time' de theaters verovert is bij het grote publiek minder onbekend dan het grote publiek denkt. Ze spelen al 21 jaar hun voorstellingen in de kleinere zalen van Nederland, maar ze maken ook televisie. Hertenkamp, TV 7 en Koekoeksclub zijn culthits geworden, satirische dramaseries die humor perfect wisten te combineren met pijn. En er is nog die echte hit: Zin in Jou, van het fenomeen Max. Dat de inmiddels flink uit de kluiten gewassen acteur Marcel Musters het met een half gefaked nummer uit de chaotische show Co*Star nog tot nummer 7 op de Nederlandstalige top 40 zou schoppen, verwachtte niemand, maar is achteraf precies waar je bij 'De Mug' altijd op bedacht moet zijn.

Dat was 21 jaar geleden nog niet zo duidelijk. De Mug met de Gouden Tand ontstond in 1985 als een afstudeerklasje van Arnhemse toneelstudenten met onder meer Marcel Musters, Joan Nederlof en Mouna Goeman Borgesius. Onder regie van de zeer experimenteel en literair ingestelde 'stimulator' Jan Ritsema brachten ze bewerkingen van romans en schrijverslevens. Het was de tijd dat vooral de Arnhemse toneelschool het ene na het andere zelfstandige toneelgezelschap opleverde: De Zaak, De Trust, De Mug, en later Dood Paard en 't Barre Land zijn daar het resultaat van. De Mug viel op door de lichte toets. Actrice Joan Nederlof was – en is – begiftigd met een zeldzaam gevoel voor humor, zodat zelfs de uiterst doorwrochte stukken uit die begintijd, zoals Wilhelm Meisters Leerjaren van Goethe en Om Eleanor naar Virginia Woolf toegankelijk bleven.

De ontwikkeling van De Mug houdt gelijke tred met de ontwikkeling van de generatie waartoe de leden, nu allemaal veertig-en-nog-wat, behoren. Aan het begin van de jaren negentig raakte het gezelschap namelijk de weg kwijt, en dat gold zo'n beetje voor iedereen die tijdens de recessie van de jaren tachtig aan zijn carrière begonnen was. De Mug maakte een serie voorstellingen onder de titel 'Plaatsbepalingen'. Letterlijk op zoek naar zichzelf, en menig recensent vreesde het einde van De Mug, nu men uitsluitend nog in de eigen navel geïnteresseerd leek. Maar: wat voor navel was dat dan wel niet. Een hele mooie, bleek al gauw, toen, na de laatste Plaatsbepaling De Mug uitkwam met Onder Controle. Daarin ging schaamteloos narcisme samen met perfecte zelfspot en universele satire. Het was De Mug opnieuw gelukt om kunst te maken van de tijdgeest.

En met dat perfecte gevoel voor humor en vermogen tot introspectie overleefde De Mug menige klap van subsidiegevers en boze journalisten, om uiteindelijk, na de zeer geslaagde televisieseries Hertenkamp en TV7 en wat kleinere theaterstukken met Marjan Luif en Marcel Musters alleen, terug te komen met de sterkste troef: Joan Nederlof zelf. Zij is namelijk niet alleen een actrice met diva-kwaliteiten, zeker als haar uiterlijk op posters wordt geholpen door vaste Mug-fotografe Inez van Lamsweerde, ze kan ook nog eens goed schrijven.

Nederlofs come-back als toneelactrice in 2005 was tegelijk haar debuut als toneelschrijver. Het stuk Brünnhilde 40+ bevatte alle ingrediënten van een goede Mug-productie: satire op de Amsterdamse kunst- en entertainmentwereld en schaamteloze koketterie met het intellectuele erfgoed. Nederlof citeerde lustig uit grote filosofen terwijl ze haar inhoudelijke vertwijfeling na de moord op Theo van Gogh perfect vorm gaf: was Theo nou een Messias of niet? En ondertussen kreeg iedereen in entertainmentland er van langs. Precies de spijker op zijn kop, opnieuw, want inmiddels waren de gearriveerde veertigers massaal de weg kwijt tussen Big Brother, Idols en LPF.

De grachtengordelcomedy 'Quality Time' is de culminatie van alles wat de Mug de laatste jaren heeft gedaan. Dat geldt voor het verhaal over snelle ouders-van-nu en hun door tijd- en liefdesgebrek tot terreur gedwongen kinderen, maar dat geldt nog meer voor de vorm: Joan Nederlof en Marcel Musters spelen het ouderpaar overtuigend, maar de kracht ligt in de twee kinderen. Lineke Rijxman en Willem de Wolf spelen kleuters zonder ook maar een moment kinderachtig te doen. Dat is een kwaliteit van de tekst, maar meer nog van de acteeropvatting van De Mug, die helemaal zoals het hoort ook hun levensmotto zou kunnen zijn: 'doe maar gewoon, gekker kan echt niet'. En dat het dan toch nog veel gekker blijkt te kunnen.

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,