Jacob Derwig schittert in topcast
Toneel
Door Wijbrand Schaap
Amsterdam (GPD)_Toneelgroep Amsterdam moest weer het beste theatergezelschap van Nederland worden. De ambities van directeur Ivo van Hove lagen ongeveer even hoog als die van John de Mol die van Talpa de grootste wilde maken. En net als John de Mol 'kocht' Ivo van Hove zijn portemonnaie leeg aan sterren, in dit geval vooral bij Hollandia, het gezelschap dat eerder het beste van Nederland was. Hij kocht Hadewich Minis, hij nam Frieda Pittoors over, kreeg Chris Nietvelt terug, en kon Fedja van Huêt inlijven. Maar, waar John de Mol vergat dat kwaliteit vooral van teams en niet van personalities komt, zorgde Ivo van Hove ook nog voor goede trainers als Theu Boermans en Johan Simons, met wie hij nu samenwerkt. En hij zag – mede dank zij casting director Hans Kemna – ook talent bij de kleinere clubs. Drie jaar kostte het om Jacob Derwig los te weken van zijn vaste gezelschap 't Barre Land, maar dat was wel de moeite waard.
Don Carlos, net in première gegaan in de Amsterdamse Stadsschouwburg, is een topvoorstelling geworden. Natuurlijk omdat er de beste acteurs van Nederland in spelen, met een oudgediende als Hans Croiset voorop, maar vooral ook omdat er een topteam staat. Regisseur Theu Boermans, die met zijn eigen gezelschap de Theatercompagnie de laatste jaren vaker bezig was met crisismanagement dan met regisseren, had de handen vrij om van dit clubje theatersterren een topcast te smeden. Met Fedja van Huêt en Jacob Derwig als perfect spitsenkoppel, en Derwig zelf als topscorer.
Het moet gezegd worden: Derwig wordt geholpen door zijn rol. In dit dik 200 jaar oude stuk van de Duitse auteur Friedrich Schiller speelt hij zonder meer het spannendste personage. De Markies van Posa is de boezemvriend van de Spaanse kroonprins Don Carlos. Die Carlos heeft het zwaar te stellen met zijn steile vader Philips de Tweede, bekend van de tachtigjarige oorlog. Philips (Hans Croiset) is de man die veel bezit en dus ook veel te verliezen heeft, Carlos (Fedja van Huêt) is de slappe zoon die moet toezien hoe zijn contactgestoorde vader zíjn grote liefde (een zeer overtuigende Hadewich Minis) trouwt. Honderd jaar vóór Freud zit Carlos al opgescheept met een Oidipous-complex, en dat is best lastig zonder psycho-analyticus in de buurt.
Maar Posa. Posa is de vriend van de rede, in Schillers tijd nog toegekend aan de zojuist gereformeerde Nederlanders, maar Posa is ook degene die – om zijn vriend Carlos van de nukken van zijn vader te redden – een plan smeedt dat hem zelf noodlottig wordt. Posa is de meest gelaagde rol van Schillers stuk en die is bij Jacob Derwig in de best denkbare handen. Jacob Derwig beheerst het 'denkende spelen'. Derwig heeft, samen met 't Barre Land, het vermogen om van zelfs de meest ondoorgrondelijke tekst een glasheldere monoloog te brouwen. Derwig kan een brug slaan naar de toeschouwers, en anders dan bij uiterst gesloten opvatting van de Hamlet die hij (10 jaar geleden alweer) deed bij De Trust, krijgt Derwig van regisseur Theu Boermans nu alle gelegenheid om het publiek bij zijn zaak te betrekken.
Het werkt. Don Carlos, in deze gemoderniseerde versie waarin het hof van Philips de Tweede meer weg heeft van het hoofdkantoor van een multinational of de wandelgangen van het Witte Huis, dan van het Escurial, is waarempel een spannend stuk geworden. Een stuk van vier uur, dat wel. Een stuk ook, waarin Theu Boermans met het inzetten van kleine kinderen als reëele getuigen van huiselijk geweld iets teveel koketteert met de schandaalpers, maar dat vergeven we hem. Hier staat het Nederlands elftal van het theater, en ze winnen ook nog eens met een paar van de mooiste goals die we ooit zagen.
