Viviane de Muynck


Internationale theaterhit Isabella's Room doet Nederland aan

De genereuze glimlach van Viviane de Muynck

Ze speelde in talloze voorstellingen van gerenommeerde gezelschappen, moderne opera en speelfilms, maar ze is ook de muze van de Vlaamse theatermaker Jan Lauwers. De internationale topper Isabella's Room maakte hij speciaal vanwege de manier waarop Viviane de Muynck kan glimlachen.

Antwerpen (GPD)_Er is maar één smet op de wereldwijde successtory van 'Isabella's Room'. De nieuwste voorstelling van theatermaker Jan Lauwers werd overal ter wereld juichend ontvangen, behalve in New York. Actrice Viviane de Muynck, die in die voorstelling schittert als Isabella, de blinde vrouw wier leven de twintigste eeuw omspant, kan zich daar wel iets bij voorstellen: ,,New Yorkse critici hebben de voorstelling afgedaan als 'te Europees'. Jarenlang was dat 'Europese' juist een pré. Nu zie je dat de Amerikanen en Europeanen uit elkaar gegroeid zijn. Ze vonden onze nadruk op de Afrikaanse geschiedenis, en de paar referenties aan seks in de voorstelling nu niet kunnen. Ik dacht na die kritieken: goed, terug naar de realiteit, niet iedereen hoeft alles goed te vinden.”

En die realiteit is in ons deel van Europa al vreemd genoeg. Het gezelschap 'Needcompany' waarvan De Muynck nu alweer tien jaar lid is, is in Nederland een beetje in de vergetelheid geraakt. Oprichter Jan Lauwers was in de jaren tachtig van de vorige eeuw één van de voormannen van de Vlaamse Golf die het Nederlandse theater wakker schudde. In de jaren negentig keek Nederland nauwelijks naar hem om. Misschien lag dat aan de zware voorstellingen die Needcompany bracht. De Muynck: ,,We wilden geen mooie verhalen vertellen, geen afgeronde plots, want het leven zelf was niet mooi.”

{mospagebreak}Viviane de Muynck heeft in de jaren tachtig nog gespeeld bij Maatschappij Discordia, het gezelschap van toneelvernieuwer Jan Joris Lamers. Dat gezelschap overleefde de overgang naar de nieuwe politiek niet. ,,Er kwam in Nederland een nadruk te liggen op geld, terwijl in Vlaanderen juist ruimte kwam voor vernieuwing, voor projecten die een zoektocht doormaakten. In Nederland moesten groepen rendabel zijn, moesten per se zo en zoveel publiek bereiken. Daar werd opeens geroepen dat theater elitair was. De mensen die echt puur met de dingen bezig wilden zijn kwamen niet meer aan bod. En Maatschappij Discordia was zo'n enorme bundeling van talent. Het is nog steeds zonde dat hij in Nederland vergeten is.”

Jan Lauwers bouwde vanuit Brussel dankzij de Vlaamse subsidies gestaag verder aan zijn gezelschap. Needcompany werkte al vroeg 'multimediaal', dus kon hij ook makkelijker voorstellingen brengen in Parijs, Frankfurt of Berlijn: beweging en muziek zijn universeler dan alleen taal. ,,Jan Lauwers ging samenwerkingen aan met theaters en festivals, en die mensen zijn hem ook trouw gebleven. Needcompany kreeg de kans om in alle rust te groeien." In Nederland bleven banden bestaan met de Rotterdamse Schouwburg en de Brakke Grond, maar de voorstellingen werden of te groot en te duur voor de andere theaters, of ze zaten in de 'verkeerde hoek'. ,,Jan Lauwers is regisseur, maar in Nederland worden zijn voorstellingen bekeken door dansrecensenten, en staan zijn voorstellingen op dansfestivals. En als je in Nederland onder de ene discipline gerekend wordt, dan komen mensen van andere disciplines niet kijken."

{mospagebreak}En zo kon het gebeuren dat het internationale succes van Isabella's Room in Nederland onopgemerkt bleef. Een succes dat geboren werd tijdens de repetities voor een stuk dat in 2000 uiteindelijk de wereld in ging als DeaDDogsDon'tDance. ,,We werkten aan teksten van James Joyce. Het waren inktzwarte teksten, en aan het eind speelde ik de grote monoloog van Molly Bloom. Het was voor onszelf bijna niet te verdragen zo tragisch als het was. Die donkerte iedere keer weer opdiepen is ook loodzwaar. Toeschouwers die kwamen kijken op openbare repetities konden er niet tegen. Toen besloot ik om helemaal aan het eind van dat stuk, vlak voor ik van het podium af zou lopen, te glimlachen naar het publiek. En opeens werd alles anders. Opeens was er begrip, opeens kantelde de hele betekenis van de voorstelling 180 graden om en was het een feest van herkenning en verbondenheid tegenover het tragische noodlot geworden. Tijdens die repetities heb ik mijn zenith bereikt. Het stuk kon uiteindelijk niet doorgaan omdat we de rechten niet kregen op de tekst, maar voor Jan Lauwers was alleen al die ene glimlach reden voor het maken van Isabella's Room, vier jaar later. Hij wilde die glimlach, een verhaal als dat van Zorba de Griek, en mij."

Isabella's Room werd gemaakt op uitnodiging van het prestigieuze theaterfestival van Avignon. Een hele eer, en Lauwers wilde er ook een genereuze voorstelling van maken. Een voorstelling die zou verzoenen met het leven, en die niet de somberte van het menselijk lot zou verheerlijken. Een voorstelling die de genereuze, hemelse glimlach van Viviane de Muynck centraal zou stellen, en die ook zou meegeven aan de toeschouwers, na afloop. Het is allemaal gelukt: ,,Tijdens de repetities kamen mensen kijken, en die zeiden hoe fenomenaal het was om te zien hoe wij plots het licht zagen, het was op onze gezichten te zien dat plotseling alles samenviel."

{mospagebreak}En werken doet Isabella's Room. Een smetteloos wit decor, licht geklede dansers, muzikanten en acteurs temidden van een enorme hoeveelheid Afrikaanse kunstwerken, afkomstig uit de verzameling van de vader van Jan Lauwers, die kort voor het begin van de repetities overleden was. Isabella's Room gaat over de blinde Isabella, die twee oorlogen overleefde en alle rampen van de twintigste eeuw trotseerde. Ze is iedereen verloren, maar het deert haar niet: de levenden en de doden leven samen voort, zolang er mensen zijn om hen te herinneren. Sterven is niet meer dan een vage grens tussen twee werelden.

Isabella's Room is een voorstelling die gelukkig maakt, en het internationale succes van de productie maakt Viviane de Muynck ook gelukkig, al is er een keerzijde: ,,Elke keer als ik het toneel oploop weet ik dat de mensen niet verwachten dat er goed geacteerd wordt. Ze verwachten een mirakel." En tot nu toe is het altijd gelukt. De mooiste reactie kreeg Viviane de Muynck van een toeschouwster: ,,Ze zei: ik ben altijd bang geweest voor het ouder worden. Dankzij uw voorstelling is die angst weg."

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,