Jacob Derwig neemt afscheid van 't Barre Land.

Op zoek naar een ander vuur

 

Het nieuws kwam als een donderslag bij heldere hemel: Jacob Derwig, steracteur van De Trust en oprichter van het toonaangevende theatercollectief 't Barre Land, vertrekt naar Toneelgroep Amsterdam. In voetbaltermen is dat 'de transfer van het decennium'. Dit najaar neemt Derwig afscheid van 't Barre Land met een tournee van zijn monoloog op basis van Dostojevski's novelle De Zachtmoedige.

 

Utrecht – Jacob Derwig is aangetrokken door Ivo van Hove, de directeur van Toneelgroep Amsterdam, na een roerige periode bij het eerste toneelgezelschap van Nederland. Een periode vol conflicten, die ondermeer leidde tot het vertrek van 's lands beste acteur, Pierre Bokma. Is Jacob Derwig nu zijn opvolger? ,,Eigenlijk hoopte ik dat Pierre Bokma er nog zou zitten. Dat ik hem op de vloer zou kunnen ontmoeten. Maar eerlijk gezegd verwacht ik ook niet dat hij definitief weg is bij Toneelgroep Amsterdam. dat gezelschap is toch teveel zijn huis geworden om er voorgoed weg te blijven. Maar misschien is dat meer hoop dan vermoeden."

,,In ieder geval denk ik helemaal niet in termen van opvolging. Het gezelschap gaat wel heel erg veranderen. Naast mij staat Fedja van Huet, en er stonden al mensen als Roeland Fernhout en Barry Atsma, dus aan jongens staat de top van Nederland daar al bij elkaar. Ik hoop niet dat het ellebogenwerk wordt, maar dat verwacht ik ook niet."

,,Ik bedoel: ik heb al een eigen gezelschap opgericht, ik heb Hamlet gespeeld bij Theu Boermans. Ik heb vijf jaar bij de Trust gezeten waar ik heel erg naar op keek. Ik heb al in een film met Alex van Warmerdam gezeten, ik heb al een Gouden Kalf op de kast staan, dus wat dat betreft heb ik al een hoop bereikt. Ik wil eigenlijk alleen nog maar ervoor zorgen dat ik gelukkig wordt van dit vak, en het dan ook blijven.

Dat klinkt als het Zwitserleven-gevoel. Je hebt de rollen voor het uitkiezen en kunt rustig gaan leven.

{mospagebreak},,Dat valt reuze mee. Dit vak is geen vetpot. Ik zou ook helemaal niet kunnen rentenieren omdat ik te graag wil spelen. Ik wil ook naar Amsterdam om eens een keer meer geregisseerd te worden dan we bij 't Barre Land gewend zijn. Ik verlang ook naar een nieuwe uitdaging. Het is echt een nieuwe baan. Ik kom te werken onder regisseurs waarmee ik nog nooit heb gewerkt en met acteurs waarmee ik nog nooit heb gespeeld. Ik stap binnen in een andere familie. Dat is spannend, maar het verlaten van deze familie vind ik wel heel erg moeilijk. Ik zeg nu gedag tegen mijn beste vrienden, met wie ik al mijn halve leven toneel maak. Dat is echt een enorme stap."

 

Je werkte bij de Trust, in 2000, toen Theu Boermans op een haar na de nieuwe leider van Toneelgroep Amsterdam zou zijn geworden. Dat liep mis. Ivo van Hove kreeg 'het Leidseplein' en Theu richtte de Theatercompagnie op. Jij keerde terug naar 't Barre Land.

Wanneer heeft Ivo van Hove je eigenlijk gebeld?

,,Meer dan twee jaar geleden. En toen zei ik nee. En toen hebben we elkaar nog een paar keer gesproken en toen dacht ik op een moment: 'verdomme, ik doe het gewoon'."

 

Maar ik neem aan dat je het ook met Toneelgroep Amsterdam hebt gehad over de optie die je bij De Trust had, namelijk dat je 't Barre Land ernaast wilde blijven doen?

{mospagebreak},,Dat is bij mij veranderd. Ik had toen al vijf jaar Trust gecombineerd met 't Barre Land. Dat was loodzwaar. Vooral omdat je je betrokkenheid niet kunt splitsen. Dubbel betrokken dat kan al helemaal niet. In een dag gaan maar 24 uur, dus als ik bij het één was, dan voelde ik me altijd schuldig dat ik niet bij de anderen was. Ik wilde dus zelf kiezen, met als enige uitzondering dat we de voorstellingen die we al bij 't Barre Land gemaakt hebben, gewoon door kunnen blijven spelen. Dat zijn geen ellenlange tournees. En als het qua agenda kan, dan moet helemaal niemand me daarin tegenhouden. Het gaat om mijn tijd en niet over exclusiviteit. Maar ik zeg erbij: de contractbesprekingen zijn nog gaande."

 

Wat maakt De Zachtmoedige tot het stuk waarmee je afscheid neemt?

,,Dat het mijn afscheid zou worden wisten we ook nog niet toen we dit planden. En een echt afscheid is het ook niet. We spelen nog voorstellingen van Hoofd Zonder Wereld, en volgende zomer staan we een week in de Utrechtse Schouwburg met een programma. Maar De Zachtmoedige ligt me wel na aan het hart. Het is zo eenvoudig van opzet, en zo puur, dat het voor mij precies de kern raakt van waar spelen om gaat. Je kent je tekst, je komt op en verder zoek je het maar uit. Er staat een tafel, ik heb een paar bandjes met muziek, en dat is het. De vorm heb ik gekozen omdat ik jaloers ben op muzikanten. Dat iemand die piano speelt en zijn partituur kent, gewoon achter een vleugel kan gaan zitten, om het even waar, en dan jou een volstrekt unieke belevenis kan laten voelen. Als jij op donderdag in erbij zit in Schin op Geul hoor je iets heel anders dan ik vrijdag in Lutjebroek. Met toneel krijg je dat veel moeilijker voor elkaar."

 

Hoe doe je dat?

{mospagebreak},,Ik leg me zo min mogelijk vast. Dus ik ken mijn tekst, ik heb mijn tafel en een paar stukjes muziek voor als ik eventjes na moet denken of voor als jullie even na moeten denken en dat is alles."

 

Maar zulk 'denkend spelen' is ook een hele specifieke opvatting over acteren, anders dan je bij Ivo van Hove zal kunnen laten zien in een Ibsen.

,,Denken alleen is niet altijd genoeg. Regisseurs als Ivo van Hove en Theu Boermans kunnen ook vorm aanbrengen. Ik wil graag een nieuwe vormtaal leren, mezelf ontwikkelen, en daar heb ik iemand voor nodig. Iemand die hele andere eisen stelt. En die een ander vuur in een stuk kan leggen, dan wij met ‘t Barre Land kunnen. Dat bedoel ik niet als een sneer naar ‘t Barre Land, helemaal niet, ik wil gewoon iets nieuws. Binnen 't Barre Land houden wij elkaar erg in onze waarde. Dat levert prachtige resultaten op, maar ik heb zelf behoefte aan een vreemde die opeens hele andere eisen gaat stellen. Dan heb ik het over een ander vuur dan ik hier heb. Als ik zie hoe Halina Reijn stond te spelen in Rouw siert Electra, dat vond ik zo ongelooflijk goed. Ik verwacht van Ivo van Hove dat hij een vorm bij mij gaat afdwingen, waardoor mijn denkende spelen hele nieuwe dimensies binnen kan gaan. Ik hoop dat er aan mijn grondvesten geschud gaat worden. Dat hij mij, net als Halina, gaat raken waardoor ik dingen kan gaan doen die ik nu nog niet kan."