Ab Gietelink brengt eigentijds politiek passiespel in De Haar
'God is een mafiabaas'
Vorig jaar bracht hij er Vondels Ghijsbregt van Aemstel, maar nu
staat er Het Beloofde Land, een politiek stuk over 'Sharon, Jezus en
Wij'. Kasteel de Haar is deze zomer het decor van een voorstelling
met een belanden thema. Theatermaker Ab Gietelink wil het liefst een
Nederlandse Michael Moore zijn.
Utrecht
,,Ik voer God op als een soort mafiabaas. Een zelfstandig ondernemer
die in zijn lange carrière al een paar genocides op zijn naam
heeft gezet.” Theatermaker en schrijver Ab Gietelink heeft zo zijn
eigen opvattingen over godsdienst. In zijn stuk Het Beloofde Land,
dat aanstaande woensdag in première gaat in de tuin van
Kasteel de Haar bij Haarzuilens, voert hij God ten tonele in een
passiespel over het leven van Jezus, waarin ook de huidige premier
van Israël, Ariël Sharon, en Palestijnen een rol spelen.
,,Wanneer God door Sharon eraan wordt herinnerd dat hij Israël
aan Mozes had beloofd, zegt God dat hij het ook al aan anderen had
beloofd. Hij ziet dat als een administratieve vergissing. God vindt
dat de mensen daar niet zo lang moeilijk over zouden moeten doen.”
Wie vorig jaar zijn treffende bewerking van Vondels klassieker
Ghijsbregt van Aemstel zag, op dezelfde locatie als waar nu Het
Beloofde Land wordt gespeeld, zal zich wellicht verbazen over dit
stuk. Sloot Vondels treurspel naadloos aan bij het historische decor
van Kasteel De Haar, met een stuk over het Israëlisch-Palestijnse
conflict is dat iets moeilijker voor te stellen. Volgens Gietelink
passen stuk en locatie echter heel goed bij elkaar: ,,Het Beloofde
Land gaat op reis langs kerken als de Rotterdamse Laurenskerk en de
Singelkerk in Amsterdam, dus dat een stuk over Jezus en het
christendom daar niet zou passen, lijkt me vreemd. En bij de kastelen
waar dit stuk wordt gespeeld zijn de historische verbanden ook heel
duidelijk. Ik zie de geschiedenis van het christendom toch vooral als
één die gaat over kruisvaarders. Kruisvaarders bouwden
burchten, en bouwden muren. Tegen die achtergrond is een voorstelling
in een kasteeltuin helemaal op zijn plek. En verder moet je het ook
gewoon zien als een hilarisch passiespel op een mooie locatie.”
Dat hij met Het Beloofde Land een gevoelig thema aansnijdt, beseft Ab
Gietelink maar al te goed. In deze moderne visie op het
lijdensverhaal is Jezus de zoon van een Palestijnse timmerman en een
Israëlische moeder. Jezus wordt uiteindelijk door Ariël
Sharon aan het kruis genageld als Palestijnse terrorist, terwijl de
Amerikanen, in de persoon van Pontius Pilatus, hun handen in onschuld
wassen. Gietelink heeft forse kritiek op het Israël van Ariël
Sharon, een visie die hij deelt met Gretta Duisenberg, die vorig jaar
in opspraak kwam door haar openlijke steun aan de Palestijnse leider
Yasser Arafat: ,,Ik vond haar heel moedig toen zij, als vrouw van de
president van de Europese centrale bank, een Palestijnse vlag aan
haar balkon hing. Ik vind natuurlijk ook wel dat ze soms de neiging
heeft om Palestijnen als zeehondjes te behandelen, maar zij is wel
degene geweest die de discussie over het Palestijns-Israëlische
conflict in Nederland op scherp heeft gezet.”
Volgens Gietelink is het pas sinds kort mogelijk om kritiek te hebben
op Israël: ,,Tot een paar jaar geleden stond die kritiek gelijk
aan antisemitisme. Dat zorgde voor een heel verkrampte toestand. Ik
ben een groot bewonderaar van het Jodendom, en de tradities die
daarbij horen. Het is tenslotte ook de bakermat van het Christendom,
terwijl Christenen dat liever niet willen weten.”
Gietelink, die zelf overigens geen geloof aanhangt, werd tijdens de
voorbereidingen van Het Beloofde Land geconfronteerd met tegenslagen.
Enkele theaterlocaties waarmee hij met vorige producties over de VOC
en het Nederlandse koloniale verleden goed had samengewerkt, durfden
de productie nu niet te ontvangen. Het bontst maakte het Fonds voor
de Amateurkunst en Podiumkunsten het. De commissie theater van dat
overheidsfonds wees de subsidieaanvraag op politiek inhoudelijke
gronden af. Gietelink heeft inmiddels gelijk gekregen in een
beroepszaak die hij tegen de negatieve uitspraak van het fonds
aanspande, maar kan zich er nog steeds boos over maken: ,,De opzet
van het script zou te simplistisch zijn over de Joods-Palestijnse
problematiek! Dat is het soort formuleringen dat Sovjetkunstenaars
van hun cultuurkamers te horen kregen wanneer zij meningen
verkondigden die buiten het domein van het 'politiek correcte'
lagen.”
In Het Beloofde Land keert Gietelink terug naar zijn wortels: het
politieke theater, waarmee hij aan het begin van de jaren negentig
naam maakte. In 1992, kort na het einde van de Eerste Golfoorlog,
maakte hij Babylon, Saddam en Ik, waarin hij de paradox van de
'schurkenstaat' Irak en het historische Babylon als bakermat van de
westerse beschaving aansneed. In 1994 schreef hij Jeltsin Rex, waarin
hij de Russische president Boris Jeltsin vergeleek met Koning
Oidipus. ,,Ik heb eigenlijk altijd politiek geëngageerd theater
gemaakt, ik ben tenslotte opgegroeid tijdens de roerige jaren
zeventig, toen ál het theater geëngageerd moest zijn. Ik
wil alleen geen dogmatisch theater maken, zoals groepen als Proloog
toen wel deden. Ik zou graag een Nederlandse Michael Moore zijn,
iemand die met films als Bowling for Columbine en Fahrenheit 9/11
misstanden aan de kaak stelt, al vind ik Michael Moore soms ook wel
weer iets te oud-linkserig.”
[ufvoetnoot]Het
Beloofde Land, of Sharon, Jezus en wij, door Theater Nomade. Te zien
van 24 augustus t/m 28 augustus, in de tuin van Kasteel de Haar,
Haarzuilens. Reserveringen via Stadsschouwburg Utrecht of Kasteel De
Haar. Ook nog te zien van 2 t/m 6 november in de Johanneskerk
Amersfoort. Reserveren via De Flint. www.theaternomade.nl.
