Leven na de CD


IS ER LEVEN NA DE CD?

'GROTE PLATENMAATSCHAPPIJEN ZIJN DE WEG KWIJT'

Op bijna iedere pc staat wel een muzieknummer waarvoor niet betaald is, en het aantal mensen dat wel eens een illegaal kopietje brandt neemt nog met de dag toe. Singles worden nauwelijks meer verkocht en de cd-markt is aan het inzakken, terwijl de verkoop van muziek-dvd's de pan uitrijst. De komende jaren zal de muziekindustrie nog verder veranderen, alleen weet niemand nog waar dat toe zal leiden: ,,Het is bijna wezenlijk aan de muziekindustrie dat hij – letterlijk – achter de muziek aan blijft lopen."

(GPD) _ Erik de Jong, alias Spinvis, kreeg laatst een mailtje van een paniekerige zestienjarige fan: ,,Beste Spinvis, kun je me helpen? Hoe kan ik nu aan je muziek komen, want KaZaa ligt eruit." Ferry Roseboom, oprichter en leider van Excelsior Recordings kan er wel om lachen, maar: ,,Je moet dus niet aankomen met de stelling dat illegaal downloaden geen probleem is voor de muziekindustrie."

Roseboom maakt zich alleen niet zo heel veel zorgen: ,,Ondertussen neemt de belangstelling voor muziek alleen maar toe. Er staat op de gemiddelde pc nu meer muziek dan mensen vroeger in hun platenkast hadden staan. Toen ik student was, kocht ik iedere maand drie cd-tjes van mijn studiefinanciering, en dan moest ik echt heel goed uitzoeken wat ik wilde hebben, want meer kon ik niet betalen, terwijl ik zeker tien anderen moest laten liggen. Nu zou ik die waarschijnlijk downloaden."

{mospagebreak}Als klein en onafhankelijk label zit zijn in Utrecht gevestigde bedrijf Excelsior, met acts als Caesar, Spinvis en Bauer, ook niet in de hoek waar de klappen vallen. Die klappen vallen volgens Roseboom bij de 'majors', ofwel de grote platenmaatschappijen als EMI, BMG en, zoals onlangs pijnlijk duidelijk werd, bij Warner Music. Die maatschappij sloot in het kader van een wereldwijde reorganisatie zijn vestiging in de Benelux, waardoor succesvolle acts als Ilse DeLange en Krezip opeens zonder platenmaatschappij zaten. ,,De grote Amerikaanse bedrijven zijn de afgelopen jaren eigenlijk uitsluitend bezig geweest met overnames en marktaandeel-acties. Ze zijn helemaal vergeten om ook op de muziek zelf te letten. Er wordt door de grote maatschapijen eigenlijk niet meer geïnvesteerd in artiesten, en dat gaat ze op termijn opbreken."

 

FINLAND

Volgens Hans Breukhoven, 'CEO' (algemeen directeur) van winkelketen Free Record Shop, is die ontwikkeling slecht voor de nationale producten in kleinere landen: ,,Een maatschappij als Warner concentreert al zijn activiteiten nu in een paar landen, om puur financiële motieven. Als er van de 25 projecten waarin je investeert maar 1 succesvol kan worden, moet je niet al teveel kleine landen willen bedienen. Dan zet je groot in. Kleinere taalgebieden hebben daar last van. Nederland natuurlijk, maar denk eens aan Finland, waar wij ook winkels hebben. Als Finse ster kom je nauwelijks nog bij de grote maatschappijen aan de bak.”

{mospagebreak}Volgens Erwin Angad-Gaur, voorzitter van de Nederlandse Toonkunstenaarsbond (NTB) is die ontwikkeling funest voor de diversiteit van het aanbod: ,,Men kiest voor zekerheid. Als redelijk verkopende Nederlandse artiest ben je al gauw niet interessant meer voor zulke grote bedrijven. Ik ken genoeg artiesten die in eigen beheer meer verkopen dan wanneer ze bij een van de grotere maatschappijen zouden zitten. Gewoon omdat zo'n maatschappij niet op de juiste manier in ze investeert. Dat geldt zelfs voor sterren als Carel Kraayenhof. De handel richt zich bovendien nog steeds op een publiek van jongeren, terwijl inmiddels overduidelijk is aangetoond dat de platenkoper – of die nu cd's of dvd's koopt – boven de dertig is."

Hans Breukhoven erkent dat verschijnsel: ,,Al geldt dat vooral voor de specialistische platenzaken. Bij ons is de gemiddelde leeftjd nog altijd 23. Alleen ligt het accent steeds minder op de albumverkoop. Om over singles maar helemaal te zwijgen.”

{mospagebreak}VIJF EURO

Het instorten van de singlemarkt heeft de muziekindustrie overvallen, al stelt Breukhoven dat hij de bui al lang zag hangen: ,,Bijna 5 euro voor 1 nummer is veel te duur, maar als ze het goedkoper aanbieden maak je verlies, omdat de productiekosten zo hoog liggen.” Free Record Shop kondigde onlangs aan dat het bedrijf komt met een eigen downloadservice. Klanten kunnen dan tegen betaling van een kleine vergoeding de nummers uit de top veertig downloaden. Volgens Breukhoven is het dé oplossing voor de inzakkende markt van singles: ,,Er circuleert veel meer muziek dan een paar jaar geleden, maar voor het grootste deel gaat dat om losse nummers. Toen wij vorig jaar de singles van de 10 Idols-finalisten ter download aanboden, leverde dat heel wat downloads op, maar binnen een week stonden de nummers natuurlijk ook op KaZaa. Wij hebben toen via een banner- en popup actie bij de downloaders erop aangedrongen om toch voor de muziek te betalen. Onderzoek heeft aangetoond dat 16% van de illegale downloaders dat ook deed. Dat vind ik heel hoopgevend: Mensen willen best betalen, als ze de mogelijkheid maar krijgen.&rd

{mospagebreak}Ferry Roseboom is sceptisch: ,,Maar hóe gaan ze betalen? In Amerika heeft iedereen een credit card, en zelfs daar vallen de opbrengsten toch een beetje tegen. Ik hoor van opbrengsten van 15.000 dollar per jaar, en dat zijn dan nog niet eens de kleinste maatschappijen. Ik verwacht ook niet dat we dat hier nog inhalen. In Nederland zijn mensen veel huiveriger om met creditcard of andere electronische betaalmogelijkheden als pay-pal te werken.&q

Breukhoven is optimistischer, maar: ,,Het probleem ligt niet eens zozeer bij de klant, als wel bij de verkoper. Wij moeten 50 cent betalen voor iedere transactie met een credit card. Als je een hele cd verkoopt valt dat nog mee, maar wat als je één nummer verkoopt voor 1 euro 30? Dat is niet te doen. Wij hebben nu echter een systeem bedacht om de verkoopprijs en betalingsverkeerkosten los te koppelen. Dat werkt goed, alleen willen een paar platenmaatschappijen er nog niet aan. Die eisen een hoog percentage van het hele bedrag, wat voor ons weer niet te doen is. En wat te denken van de auteursrechtenorganisatie BUMA/Stemra? Die willen opeens ook 20% hebben, terwijl ze nu 6% per nummer krijgen.&rd

{mospagebreak}KUTNUMMERS

Zodra het downloaden van muziek legaal kan, zal volgens betrokkenen het album verder onder druk komen te staan. Breukhoven: ,,De kids van nu kiezen per song. Als ze een song ok vinden wil dat nog niet zeggen dat ze een hele artiest ok vinden. De stap naar een album is helemaal niet logisch meer.” Roseboom: ,,Ik weet niet of het album er helemaal uit zal gaan maar ik weet wel dat ik zelf steeds meer behoefte krijg aan korte albums. Gewoon weer terug naar 40 minuten. Aankomende groepen met wie ik nu werk, geef ik ook de opdracht mee: niet meer dan 40 minuten. Hou alsjeblieft op met die volgeplempte cd's met 70 minuten muziek. Universal zegt dat letterlijk tegen artiesten als ze met 35 minuten muziek aankomen: 'Jongens, schrijf er drie nummers bij want anders voelt de consument zich bekocht'. Dan krijg je dus dat Bløf-gedoe: leuk album met drie kutnummers ertussen.

Kortere albums, en meer inzet op bijzondere projecten, daarin ligt volgens zowel Ferry Roseboom als Erwin Angad-Gaur de toekomst voor de muziek. Angad-Gaur kiest daarbij voor het individuele pad, en raadt artiesten aan om, net als hij dat doet onder de naam Radjinder, voor zichzelf te beginnen. Ferry Roseboom vindt zo'n idee niets: ,,De kans dat een eigen beheer-opname goed is, is zo klein. Het klinkt allemaal hartstikke leuk, natuurlijk, maar uiteindelijk heb je echt mensen nodig die erover nadenken hoe je de zaak op de plaat zet, of je het nu moet doen, of later, of dat je eerst moet gaan optreden, dat soort dingen. Ik zie weinig mensen die succesvol zijn als home alone-artiest.

{mospagebreak}Toch zijn de belangrijkste nieuwe sterren van Excelsior typische voorbeelden van Home-Alone-artiesten: Spinvis zou het allemaal op zijn Nieuwegeinse zoldertje in elkaar hebben gezet, en de formatie Bauer bestaat ook uit kunstzinnige doe-het-zelvers. Roseboom relativeert dat: ,,Wij zetten een totaalconcept neer. Spinvis is een mooi voorbeeld van hoe wij dat hebben gedaan. Hij kwam hier met zijn werk aan zetten, en het eerste wat we hebben gedaan is een computer voor hem kopen. Vervolgens hebben we hem aan iemand gekoppeld die kon mixen. En later zijn we ook heel nadrukkelijk betrokken geweest bij het opzetten van de voorstelling die op tournee ging: het ensemble, de nummers, de stijl, en zelfs de verkoop van de voorstelling. Bij Bauer zijn we nu ook met een heel concept bezig. We gaan dat voor het live deel koppelen aan beeldend kunstenaars en podiumartiesten, zodat er ook weer een totaalconcept staat. Dat gaan we ook weer in een ander soort zaal wegzetten, en daar betrekken we zelfs het Fonds voor de Podiumkunsten bij voor een extra subsidie.

KABELAARS

Ook al is het totaalconcept redelijk nieuw voor een platenbedrijf als Excelsior, en zijn ook grote maatschappijen als EMI zich steeds meer op zulke concepten (Robbie Williams) aan het richten, of dat voldoende zal zijn om de enorme economische infrastructuur, die de muziekindustrie is, overeind te houden, is nog de vraag: ,,Maar toch is het bijna wezenlijk aan de muziekindustrie dat hij – letterlijk – achter de muziek aan blijft lopen. De cd kwam zo snel op dat Philips er niet eens meer aan toe kwam om een normale verpakking voor de cd te bedenken. Daarom zitten we nog steeds met die verschrikkelijke jewel-cases. Zo zal het blijven gaan. De downloads hebben iedereen overvallen, dus nu pas gaat iedereen zich bezinnen op hoe het verder moet. Dat is aan de late kant, natuurlijk. De enigen die er nu echt rijk van worden zijn de kabelaars en de providers van internet via adsl.

{mospagebreak}KADER: HET GEHEIM VAN HET SUCCES: DE BACK-CATALOGUS

Hetzelfde produkt zeker drie keer verkopen aan dezelfde klant. Het is de droom van iedere ondernemer. Die droom is voor de platenindustrie nu al zeker twee keer werkelijkheid geworden, en iedere keer met groter succes. Leidde de komst van hifi-stereo er in de loop van de jaren zestig toe dat mensen hun verzameling mono-plaatjes al ging omzetten in stereo-versies, dat was nog niets vergeleken met het effect van de komst van de cd, begin jaren tachtig

Nog steeds zijn veel mensen bezig met het langzaam maar zeker omzetten van hun oude verzameling vinyl (lp's en singles) in digitale cd's. Het aanbod van de gemiddelde platenzaak bestaat dan ook voor een groot deel uit heruitgebrachte oude albums. Een gouden deal natuurlijk, want zonder al teveel moeite strijkt de platenmaatschappij meer geld op dan de eerste keer, en met hem natuurlijk ook de artiest, als die tenminste nog leeft. Het is de vraag of het de platenmaatschappijen een derde keer gaat lukken met de komst van de Super-Audio cd, die een superieure geluidskwaliteit heeft en bovendien in surround-stereo (5.1) kan worden afgespeeld

{mospagebreak}Volgens Erwin Angad-Gaur verkijkt de handel zich op deze ontwikkeling: ,,Ik zeg altijd: je hebt maar twee oren, dus gewoon stereo is al genoeg. Bovendien is het voor het gewoon muziek luisteren helemaal niet nodig dat je ook nog eens muziek van achteren hoort. Bij een live-optreden kijk je toch ook recht vooruit? Bij films is het natuurlijk een leuke meerwaarde om vliegtuigen vlak over je hoofd te horen scheren, maar voor muziek? De gemiddelde stereo-apparatuur staat bij de mensen thuis al verkeerd opgesteld, dus kun je nagaan dat een 5.1 opstelling al helemaal lastig is op te zetten. Het levert gewoon te weinig op."

Hans Breukhoven verwacht ook weinig van de nieuwe techniek: ,,Ik heb thuis een SACD-installatie waarop ik mijn oude Stonesplaten draai, die ook op SACD zijn uitgebracht. Klinkt fantastisch, maar volgens mij is het alleen leuk voor freaks als ikzelf. Sommigen verwachten er veel van, maar ik denk dat het hetzelfde wordt als de mislukking van de quadrofonie, begin jaren zeventig: het is een te marginale verbetering, en niet te vergelijken met de verbetering die de CD ten opzichte van de LP betekende."

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.