Goddelijk spel in Verzameld Werk
Voorstelling: Verzameld Werk van Donald Margulies. Vertaling en
bewerking: Coot van Doesburg. Met Ellen Vogel en Roos Ouwehand. Regie:
Peter Oosthoek. Gezien: 22-10. Den Haag. Tournee t/m 8-2-2001. Inl.:
0900-9203.
Den Haag – ,,Hier te zijn en met u te praten, dat is een soort
religieuze ervaring.'' De jonge actrice Roos Ouwehand spreekt deze
woorden uit in de rol van de jonge literatuurstudente Iris van der
Meulen. Het is haar eerste ontmoeting met de oudere schrijfster Margot
Jacobson, gespeeld door Ellen Vogel. Deze zin uit Verzameld Werk, het
stuk dat nu door Joop van den Ende wordt gebracht, geldt zowel in het
stuk als daarbuiten: het moet voor Roos Ouwehand een prachtervaring
zijn om met een toneelgodin als Ellen Vogel op het toneel te staan. De
enorme bos bloemen die ze bij het slotapplaus van de premi�re speciaal
voor haar tegenspeelster had meegebracht, spreekt wat dat betreft
boekdelen.
Net als Op Bezoek bij Meneer Green, dat Joop van den Ende vorig jaar
speciaal voor John Kraaykamp Sr. naar Nederland haalde, is Verzameld
Werk een typisch product van de Amerikaanse realistische
toneeltraditie. De rechterzijdeur van de kamer die het decor voorstelt,
komt in zo'n stuk niet uit in de coulissen, maar in het trappenhuis. De
keuken is links, en zo te horen voorzien van alle moderne gemakken, net
als de slaap- en wasvertrekken: ongeveer ter hoogte van de trekkenwand,
waaraan het decor in de schouwburg bevestigd is. Regisseur Peter
Oosthoek houdt zich in Verzameld werk geheel aan die conventie, al
veroorlooft hij zich enige vrijheid in het uitzicht, dat op de
achterwand staat afgebeeld. De hoek van de Amsterdamse Prinsengracht
staat een beetje scheef en is in zwart-wit.
Geholpen door de bewerking die vertaalster Coot van Doesburg maakte
van het stuk over een confrontatie tussen een meester en leerling, ga
je uiteindelijk helemaal op in het verhaal, ook al is het niet eens
zo'n goede tekst. Iris van der Meulen, als een hoogst irritant
huppeltrutje overtuigend neergezet door Roos Ouwehand, zuigt zich
binnen in het leven van de oude schrijfster, die een soort kruising is
tussen Annemarie Grewel, Simone de Beauvoir en Judith Herzberg. De
uiteindelijk nogal extreme confrontatie tussen de twee speelt zich af
in Amsterdam, tussen leestafels met Opzij, Vrij Nederland en de HP, en
in de foyers van het Amsterdamse literatuurmekka De Balie.
Mensen die niet van zulk realisme houden, moeten toch gaan kijken.
Want in dit stuk staat ��n van de beste actrices van het land de
sterren van de hemel te spelen. Ellen Vogel, hoe lang hebben we haar
niet in het theater moeten missen? Te lang, als je nu weer meemaakt hoe
zij met de kleinste stembuigingen een dijk van een rol neerzet. De rust
die ze in haar spel legt, de grandeur die ze heeft als ze zich een
woede-uitbarsting permitteert, het is toneelspel van de bovenste plank.
Na afloop kun je dan ook maar ��n ding denken: hier te zijn, en zo'n
acteursprestatie zien, dat is een soort religieuze ervaring.
