Kunst – Teneeter


Kunst heeft altijd succes

Intro: Teneeter, een jeugdtheatergroep uit Nijmegen, speelt ‘Kunst’,
een internationaal theatersucces uit Frankrijk. Het stuk gaat over
dertigers en is voor volwassenen bedoeld, maar misschien is deze
potentiële hit wel dé manier om jongeren het theater in te krijgen.

Door Wijbrand Schaap

Nijmegen – Wat is Kunst? Kunst is een toneelstuk. Het gaat over
kunst, over mensen die kunst kopen en over drie vrienden die erachter
komen dat vriendschap een kunst is. Maar Kunst is ook een geheid
succes. Grote gezelschappen in Frankrijk, Duitsland, Engeland en België
spelen het. In de tweeëneenhalf jaar dat het stuk bestaat heeft het al
enorm veel belangrijke prijzen gewonnen.

Yazmina Reza, een française van Joods-Iraanse komaf, schreef Kunst
in 1994. Het is een komedie over drie vrienden, waarvan er één een
schilderij heeft gekocht. Dat is ‘een echte Antrios’: één-zestig bij
één-twintig en helemaal wit. Als je door je oogharen kijkt, zie je
fijne witte dwarslijntjes op het witte doek. En dat voor maar 70.000
gulden. De hel breekt los. De vrienden van de kunstkoper vinden het
‘kut’. De discussie over smaak loopt uit op slaande ruzie.

Kunst is Reza’s tweede grote toneelstuk. Het is een groot succes. In
1995 krijgt Kunst twee Molières, de Franse Oscars, maar dan voor
toneel. De ene voor haar als schrijfster, de andere voor de beste vrije
productie van dat seizoen. Het jaar daarop speelt Kunst op het Londense
West-End, met Albert Finney in de hoofdrol. En prompt valt het weer in
de prijzen: Kunst wordt beloond met de Sir Lawrence Olivier Award voor
de beste komedie. Een al even prestigieuze prijs als die Franse.

Het houdt niet op. Er volgen succesvolle opvoeringen door grote
gezelschappen in Berlijn en België. Ook in Nederland wordt het
gespeeld. In Groningen regisseert Albert Lubbers het als een
kleinschalige werkplaatsproductie bij het Noord Nederlands Toneel. En
weer valt Kunst in de prijzen. In juni van dit jaar kreeg Patrick Deleu
voor zijn rol in deze voorstelling de Arlecchino uitgereikt, de
Nederlandse prijs voor de beste bijrol.

Kunst is kennelijk een goed stuk. Met deze staat van dienst zou je
het alleen eerder verwachten bij één van de grote vrije producenten.
Niet bij een gezelschap als Jeugdtheatergroep Teneeter, dat bij het
grote publiek onbekend is omdat het doorgaans al zijn voorstellingen in
scholen speelt. Of juist wel? Wil Teneeter scoren?

Volgens Matthijs Rümke, die het stuk nu regisseert bij het Nijmeegse
jeugdtheatergezelschap, is het vooral ‘een gelukje’ dat het gezelschap
de hand wist te leggen op het stuk. ‘Scoren’ staat niet in zijn
woordenboek. Teneeter-acteur Rob Beumer speelde in de bekroonde
voorstelling bij het NNT. Zijn collega’s van Teneeter kwamen kijken en
waren meteen verliefd. Ze kochten de opvoeringsrechten en lieten een
nieuwe vertaling maken door Carel Alphenaar. Dat ze met hun snelle
actie een paar vrije producenten te vlug af waren, daar kwamen ze pas
later achter.

,,Kunst is een enorm vlot geschreven komedie," verklaart Rümke de
liefde van de spelers voor het stuk. ,,Yazmina Reza is zelf actrice en
dat lees je zo uit de regels. Het zijn echte acteursteksten. Lekker
snel door elkaar gemonteerd en soms praten ze zo lekker compleet langs
elkaar heen… Daar droom je als acteur altijd van, om zo’n tekst te
mogen spelen."

De vorm is niet het enige mooie aan het stuk. Ook de inhoud is ,,een
snoepje". Volgens Matthijs Rümke, zelf 43 jaar oud, gaat het stuk ook
heel erg over waar mensen van zijn leeftijd mee bezig zijn. ,,Je ziet
ze zo zitten in een Parijs’ café. Drie mannen met beginnende buikjes
die nog altijd proberen te doen of ze twintig zijn. Heel triest, maar
ook komisch. Daar herkennen we veel in."

Maar is het dan niet raar dat een jeugdtheatergezelschap als
Teneeter een stuk voor en over late dertigers speelt? Rümke: ,,Teneeter
wilde vooral eens een voorstelling te maken die ze zelf echt leuk
vonden. Als je dag in, dag uit in gymzalen staat te spelen voor zestig
puistige pubers die dank zij jou een natuurkundeles missen, is het wel
eens prettig om gewoon in een theater te staan, voor een normaal,
volwassen publiek. Gewoon, om jezelf fris te houden."

Maar als jeugdtheatergroep krijg je toch juist subsidie om een
doelgroep te bedienen? Dat Teneeter in het programmaboekje schrijft dat
de voorstelling ,,interessant zal zijn voor publiek van een jaar of
zestien", komt dan niet echt over als ,,van harte welkom, jongens!"

Matthijs Rümke vindt echter dat jongeren heel goed zelf kunnen
bepalen waar ze wel of niet heen willen gaan: ,,En toevallig is dat
meestal niet naar het theater. So what? Dat komt vanzelf wel. Jongeren
maken hun eigen keuzes en daar zit nu eenmaal vaker een houseparty bij
dan een toneelstuk. Als je ze naar binnen sleurt, werkt dat averechts.
En vooral geen verplichte boekenlijstvoorstelling, opgeluisterd met net
die verkeerde houseplaat. Dus kun je beter een voorstelling maken die
gewoon goed is, en waar je zelf helemaal in gelooft. Zeker voor
jongeren. Als je zomaar een geintje uithaalt wordt je neergesabeld."

De toekomst zal het leren. Teneeter gaat misschien scoren. Kunst zou
best wel eens zo’n voorstelling kunnen worden waar je als jongere
geweest moet zijn. Gewoon, om mee te tellen. Ga maar zien.

Kunst (Yazmina Reza) door Teneeter. Première 14-11, Theater Het Badhuis Nijmegen. Tournee t/m 24-1. Inlichtingen: 024 3600588.

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,