1: Psychiatrisch consult – stecr-aladdin




Eén
keer op de sofa helpt

Psychiatrische
consulten, ingebed in een nascholingstraject aan bedrijfsartsen, voor
werknemers met ziekteverzuim door psychiatrische problematiek.

,,Mensen
hebben weerstand tegen een verwijzing naar een lang behandeltraject,
maar een eenmalig consult vinden ze vaak prima.”

 

Wetenschapspartner
en projectleider: Trimbos-instituut, Christina van der Feltz-Cornelis
cfeltz@trimbos.nl,
030-2971100

Praktijkpartner:
ArboNed, Rob Hoedeman (
rob.hoedeman@arboned.nl
tel: 030 299 6619)

Wat
betekent het eenmalige psychiatrische consult voor mij?

{mospagebreak title=doelgroep}Als
werkgever

Stel:
een gewaardeerd werknemer blijft na een persoonlijke crisis thuis,
nadat hij met ruzie de werkvloer verlaten heeft. Na 2 maanden
constateert de bedrijfsarts geen verbetering. Het eenmalige
psychiatrische consult laat zien, dat uw werknemer depressief is.
Die depressie wordt behandeld en een paar weken later is uw werknemer
weer terug in uw bedrijf. Misschien op een aangepaste plek, maar
monter.

Als
werknemer

Stel:
na die verschrikkelijke blunder, die je baas een paar slapeloze
nachten bezorgde, wil je heel graag weer aan het werk. Maar de stap
terug lijkt een ondoenlijk hoge bergbeklimming. De bedrijfsarts
verwijst je door naar een psychiater voor een eenmalig gesprek. Het
gesprek lucht niet alleen op, maar geeft je ook inzicht in wat er
werkelijk speelt en nóg beter is: je angst kan behandeld
worden.

Als
P&O of HR-professional in een bedrijf

Stel:
je weet het ook niet meer, na de zoveelste telefonische huilbui van
die aardige baliemedewerker, die al weken ziek thuis zit. De
bedrijfsarts biedt uitkomst: hij suggereert één gesprek
van de medewerker met een psychiater. Daardoor blijkt de oorzaak van
het verdriet van de baliemedewerker dieper te liggen, én een
effectieve behandeling blijkt mogelijk. De medewerker zal dus minder
lang verzuimen.

Als
arboprofessional of adviseur in de externe dienstverlening

Stel:
je werkt met werknemers met psychische problemen, die niet met de
reguliere aanpak terug aan het werk te krijgen zijn. Vaak kampen zij
met dieper liggende psychiatrische problemen. Een enkel consult van
de werknemer bij een psychiater geeft je voldoende gereedschap in
handen om de werknemer gericht te behandelen of te begeleiden. Ook
kom je beter beslagen ten ijs bij de huisarts van de werknemer. En de
werkgever van de werknemer maak je blij, omdat deze aanpak weinig
kost, en veel oplevert.

Als
wetenschapper en onderzoeker

beschik
je nu over nieuwe kennis: het is duidelijk dat bij psychiatrische
problemen, zoals angststoornissen of depressie, een werknemer gebaat
is bij psychiatrische hulp. Daarvoor is geen lang behandeltraject
nodig, een enkel consult bij een psychiater is vaak voldoende.
Daarmee kan een zieke werknemer vaak weer snel in het werkproces
meedoen, en dat is weer belangrijk voor het totale genezingsproces.

{mospagebreak title=inleiding}Nieuwe
interventie voor veelvoorkomende klachten

Veel
voorkomende psychiatrische stoornissen, of ‘common mental disorders
(CMD)’ zijn stoornissen als depressie, angst of onverklaarde
lichamelijke klachten. Ze maken rond de dertig procent uit van de
klachten waarmee mensen bij de huisarts komen. Het zijn stoornissen
die lang niet altijd tot problemen leiden op de werkvloer. Mensen
kunnen er goed mee doorwerken, maar als ze ernstiger worden leiden ze
ook tot grote problemen. Tot nu toe ontbrak een effectieve aanpak
hiervan. Het is voor bedrijfsartsen soms ook moeilijk te
onderscheiden of iemand overspannen is van het werk of een burnout
heeft, of lijdt aan een CMD.

Inmiddels
zijn er goede behandelmethodes voor de bedrijfsarts voor burnout en
overspannenheid, maar dat soort behandelmethodes ontbraken nog voor
werknemers die kampen met een CMD. Zulke klachten kunnen ervoor
zorgen dat een werknemer langdurig uitvalt. Hoe langer die uitval
duurt, hoe minder zicht er is op een succesvolle terugkeer naar de
werkvloer.

Uit
dit project van het Trimbos-instituut en ArboNed blijkt nu, dat
wanneer na 6 weken verzuim de werknemer waarschijnlijk niet
terugkeert in het arbeidsproces en dat ook na 12 weken de klachten
vermoedelijk nog zullen voortduren, een eenmalig consult van de
werknemer bij een psychiater zeer aan te bevelen is.

Vaak
leidt dit consult tot een gericht behandeladvies , waardoor de
werknemer binnen een aanvaardbare termijn weer aan het werk kan.

Waarom
dit onderzoek?

Het
was tot nu toe voor bedrijfsartsen heel moeilijk om te bepalen
wanneer ze iets nog aan konden pakken met de gebruikelijke
behandelmethodes en wanneer ze moesten overschakelen op een
specialistischer aanpak. Dat vertelt Rob Hoedeman van projectpartner
ArboNed: ,,Zij hebben voldoende handvatten om stress-gerelateerde
aandoeningen als overspannenheid of burnout te bestrijden, maar zeer
beperkte middelen om echte stoornissen te behandelen.”

Het
probleem is natuurlijk ook dat zulke klachten vaak lastig op te
sporen zijn, zegt projectleider Christina van der Feltz: ,,Vaak
hebben mensen stressklachten, maar ze zijn ook een beetje somber of
hebben ze meer angst dan normaal zou zijn. Die groep moet je dus goed
in de gaten houden, want die mensen zijn vaak op weg om een stoornis
te ontwikkelen.”

Volgens
Christina van der Feltz zijn er geen beroepsgroepen aan te wijzen
waarin veelvoorkomende psychische stoornissen vaker voorkomen dan
andere beroepen: ,,De risico’s voor het ontwikkelen van deze
common
mental disorders

liggen vooral in de persoonlijke sfeer. Iemand van wie de ouders
angststoornissen hebben of depressief zijn, loopt meer kans op het
ontwikkelen van die klachten dan iemand met ‘gewone’ ouders. Heb je
zelf eenmaal een keertje een depressie gehad, dan moet je ook extra
oppassen. Je zult er bijvoorbeeld extra goed op moeten letten dat je
genoeg slaapt, omdat je door slaaptekort makkelijk terug kunt vallen
in je depressie.”

,,We
hebben het hierbij dus niet over schizofrenie en
manisch-depressiviteit”, haast Christina van der Feltz zich te
melden. ,,Dat zijn heel ernstige psychiatrische stoornissen, die
gelukkig ook niet heel veel voorkomen.”

{mospagebreak title=effectiviteit}

Hoe
werd de effectiviteit van het eenmalige consult onderzocht?

Voor
het onderzoek werden 60 werknemers gevonden die wilden meewerken. Dat
was minder dan oorspronkelijk de bedoeling was. Dat kwam met name
doordat de andere samenwerkingspartner, Arbo Unie, door reorganisatie
af moest haken uit het project.

Rob
Hoedeman: ,,Bij het samenstellen van een onderzoekspopulatie loop je
natuurlijk tegen meer problemen op. Soms hebben mensen wel een
depressieve stoornis, maar zijn ze ook verwikkeld in een groot
arbeidsconflict. Dan hebben zij meer aan een goede advocaat dan aan
een goede psychiater. In andere gevallen knappen mensen tijdens het
onderzoek vanzelf al op en willen ze niet verder meer meewerken.”

Getest
werd of het mogelijk was om via één consult van een
werknemer bij een psychiater een behandelplan op te stellen waarmee
de bedrijfsarts toe kan werken naar herstel. De psychiater stelt naar
aanleiding van het consult een diagnose en schrijft een
behandeladvies. Dat consult is feitelijk de nieuwe toevoeging aan het
begeleidingsproces rond een werknemer, waarvan de kosten tegen de
baten moesten worden afgewogen. Zo’n consult bleek bij de 60
onderzochte personen goed te werken. Zo blijken de kosten van deze
extra stap in de behandeling niet hoger dan de gebruikelijke zorg.
Bovendien voelden veel patiënten zich door het enkele consult al
een stuk beter, omdat er serieuze aandacht was voor hun klacht.

Wat
leverde het op?

De
onderzoeksuitkomsten bewijzen dat zo’n psychiatrisch consult als vast
onderdeel van de aanpak goed mogelijk is, volgens Christina van der
Feltz: ,,De meeste mensen die we onderzochten hadden al een heel
traject van behandeling achter de rug. Wanneer we daar beter naar
keken zagen we dat in die gevallen vrijwel nooit het maximale effect
bereikt was. Dan waren ze bij een psycholoog geweest, of een
haptonoom, en dat had wel iets geholpen. Dan gaan ze er dus van uit
dat verder behandelen geen zin heeft. Mensen hebben ook het idee dat
je nooit helemaal kunt herstellen van een psychische stoornis. Maar
gewone mentale stoornissen zijn heel goed te behandelen. Dat moeten
bedrijfsartsen beter gaan beseffen. Het eenmalige consult met de
psychiater bleek altijd een advies op te leveren om verder te gaan
met de behandeling of een andere behandeling te kiezen.”

Zo’n
advies is volgens Van der Feltz vooral nuttig voor bedrijfsartsen:
,,Zij zitten van oudsher niet in het curatieve, genezende deel van de
behandeling. Vroeger was het genoeg dat zij problemen slechts
constateerden, en verdere behandeling elders lieten uitvoeren. De
psychiater was daarin geen logische stap, omdat het er dan op leek
dat ze een patiënt voor gek wilden verklaren.”

{mospagebreak tite=werk telt}

Werk
telt wel degelijk

De
omschakeling naar een actievere houding voor de bedrijfsarts gaat
niet vanzelf, constateert Van der Feltz: ,,Ik merk bij trainingen dat
bedrijfsartsen vaak hoge prijs stellen op steun in het
behandeltraject. Ze hebben bijvoorbeeld graag dat de psychiater een
brief meegeeft waarin duidelijk de noodzaak van verdere behandeling
staat aangegeven. Ze hebben namelijk soms moeite om de huisarts te
overtuigen van het belang van hun adviezen. Daar is nog echt iets te
winnen, in die communicatie.”

Volgens
Rob Hoedeman is dat echter niet zomaar te zien als een
competentiestrijd tussen huisarts en bedrijfsarts: ,,Voor een
huisarts telt vooral of iemand behandeld wordt, terwijl een
bedrijfsarts er groot belang bij heeft dat de werknemer weer snel in
het arbeidsproces terugkeert.” En dat is geen bedrijfseconomisch
argument, maar is noodzakelijk voor het herstel van de patiënt,
vertelt Christine van der Feltz: ,,Er waren voorheen huisartsen die
het volstrekt irrelevant vonden of iemand werkte of niet. Die
concentreerden zich uitsluitend op de depressie die over moest gaan.
De richtlijnen zijn nu heel anders. Zo gauw iemand met depressieve
klachten weer aan het werk kan, is het zaak om de patiënt ook
weer te laten werken. Uitsluiting uit het actieve leven blijkt heel
slecht voor het herstelproces.”

Die
snelle terugkeer naar de werkvloer gaat vóór alles,
concludeert Rob Hoedeman: ,,Het blijkt vaak effectiever om iemand
eerder terug aan het werk te zetten in een functie met meer
regelmogelijkheden, of op een lager niveau, dan te wachten op
volledig herstel voor de oorspronkelijke functie.”

Hoe
nu verder?

Het
inbrengen van het psychiatrisch consult in het behandelproces is maar
een deel van de oplossing, benadrukt Rob Hoedeman. ,,Er ligt vele
meer in het verschiet”, vertelt hij. ,,Dat ligt bijvoorbeeld in het
beter opleiden van de bedrijfsarts om zelf het probleem te tackelen.
We weten ook nog niet exact welke interventie dan het best zou kunnen
werken. Dat moet dus onderzocht worden. Daarnaast is het samenwerken
met een psychiater niet het enige dat zou kunnen werken. Je kunt ook
denken aan samenwerking met een reumatoloog en een internist. Die
kunnen één keer de werknemer onderzoeken, en hem
daarmee geruststellen, zodat hij, eenmaal terug bij de bedrijfsarts,
verder kan met het herstel. Het protocol zou er dan idealiter zo
kunnen uitzien: Eerst doe je als bedrijfsarts zelf al het
noodzakelijke wat binnen je mogelijkheden ligt. Blijven er dan grote
lichamelijk en psychische vragen over, kun je daarvoor
specialistische consulenten inschakelen. Die werken ook heel gericht
volgens dat protocol werken om specifieke vragen te beantwoorden.
Daarmee voorkom je dat mensen de medische molen in getrokken worden.
En dat is het belangrijkste doel van mijn onderzoek.


{mospagebreak title=produkten}

 

  • Artikel
    in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift:
    Randomised
    controlled trial of a psychiatric consultation model for treatment
    of common mental disorder in the occupational health setting
    (
    Christina
    M van der Feltz-Cornelis, Jolanda AC Meeuwissen, Fransina J de Jong,
    Rob Hoedeman, Iman Elfeddali. BMC Health Services Research 2007,
    7:29 (27 Februari 2007)

  • Van
    der Feltz-Cornelis, C.M., van Oppen, P., Adèr, H., van Dyck,
    R. Randomized controlled trial of collaborative care by psychiatric
    consultation for persistent medically unexplained symptoms in
    general practice. Psychother Psychosom 2006 in press.

  • en
    diseasemanagement model voor stoornisgerelateerde
    arbeidsproblematiek. Voordracht gehouden op het Symposium Arbeid en
    Psyche te Utrecht op 22.6.2005;

  • Depressie
    en somatische co-morbiditeit. Voordracht gehouden op het
    Valeriussymposium op 13 oktober 2005 te Amsterdam.

  • Trainingsmodulen
    voor bedrijfsartsen en psychiaters. Deze worden gegeven in het
    najaar van 2007. Uitkomsten worden dan ook verwerkt in de
    NVAB-richtlijn Psychische Klachten en de STECR Werkwijzer
    Somatisatie;

Blij mee? Doe me een donatie!
Become a patron at Patreon!

Wil je hulp bij het schrijven, of gewoon een keer advies over je project? Stuur me een mailtje.

, ,