Intro: Theatergroep Wederzijds, één van de betere groepen van Nederland, is bijna nooit in een theater te zien. Het jeugdgezelschap speelt al 15 jaar uitsluitend in gymzalen. Kinderen, die anders nooit toneel zien, krijgen van Wederzijds echte, grote voorstellingen voorgeschoteld. En hoe.
Door Wijbrand Schaap
Haarlem – Theater heeft Marc uit groep zeven maar zelden meegemaakt. Naar de bioscoop gaan, dat doet hij nog wel eens met z’n ouders. Dat is leuk, maar zo’n theatervoorstelling is eigenlijk veel leuker, vindt hij nu: ,,Dit is echt. Dit is ‘live’. Dat is hartstikke spannend.” Voor Daniëlle (10) had het nog wel wat spannender gemogen: ,,Als het helemaal donker zou zijn, dan was het nog enger.” Maar gelachen hebben ze wel, de 120 leerlingen uit groep 6 en 7 van Basisschool De Zuidwester in Haarlem. Na de middagpauze hebben ze met z’n allen gekeken naar De Dochter van de Boevenkoning. Een dolle voorstelling over moord en corruptie door het Amsterdamse jeugdtheatergezelschap Wederzijds.
De Dochter van de Boevenkoning gaat over Doekje, gespeeld door Kim Zoutendijk. Doekje is een keurig meisje met een hart van goud. Het enige probleem is, dat iedereen om haar heen ongelofelijk slecht is. Haar ouders staan aan het hoofd van een misdaadimperium. Het is The Addams Family in het kwadraat. Oude vrouwtjes beroven, rechters omkopen, overspel plegen, hier en daar een moord, niets is te dol voor ze. Als vader erachter komt dat hij alles al heeft, behalve een hart van goud, wordt het pas echt gevaarlijk voor Doekje. Ze besluit zich van haar ouders te laten scheiden. Maar dan blijkt dat de grootste slechteriken nog de rechters en de politie zijn. Het grote volwassenenpubliek kent Theatergroep Wederzijds nauwelijks. En dat terwijl de groep rond artistiek leider Ad de Bont toch al gauw zo’n 200 voorstellingen per seizoen voor dolenthousiaste volle zalen speelt. Gymzalen, wel te verstaan.
Één van de meest spraakmakende stukken van Wederzijds was ‘Mirad, een jongen uit Bosnië’. De indrukwekkende tekst over een 13-jarige Bosnische jongen, die ternauwernood aan de dood ontsnapt en naar Nederland vlucht, is sinds 1994 in vrijwel alle Europese landen gespeeld. Duizenden kinderen hebben dankzij Mirad een beter inzicht gekregen in de problemen van vluchtelingen.
De voorstellingen van Wederzijds gaan altijd ergens over, vertelt Ruth de Gooijer, educatief medewerkster van Wederzijds, maar zo actueel en educatief als Mirad zijn de voorstellingen meestal niet: ,,We willen kinderen vooral mooi en leuk theater laten zien. Kwaliteit en zeggingskracht staan voorop. We maken geen thema-theater. Daarmee jaag je kinderen weg.”
De Dochter van de Boevenkoning is een goed voorbeeld van de aanpak van Wederzijds. De school krijgt vooraf een ‘lespakket’ toegestuurd. Onderwijzers kunnen daarmee één of meer voorbereidingslessen opzetten, en krijgen aanwijzingen hoe zij de voorstelling kunnen nabespreken. Het pakket bij De Dochter van de Boevenkoning heeft als titel: ‘Midaad is heerlijk!’. Het bevat materiaal waarmee de kinderen zelf speurneus kunnen spelen of perfecte misdaden kunnen bedenken.
Misdaad is heerlijk!? ,,Dat pakket is vooral bedoeld om de kinderen in de stemming te brengen”, zegt Ruth de Gooijer: ,,Ons stuk gaat over mensen die misdaad heerlijk vinden. En het is nog een komedie ook. Lekker lachen om slechte mensen. We heffen bewust geen moralistisch vingertje. Dat is nergens voor nodig. Kinderen kunnen heel goed zelf bepalen wat goed en kwaad is.”
Die middag op De Zuidwester zijn de kinderen al voorbereid op een voorstelling over misdaad. Er hangen bordjes ‘opsporing verzocht’ door de hele school. Ze moeten uitkijken naar een vreemde mevrouw. De speurneuzen staan op scherp. Van te voren weten ze me al te vertellen dat het waarschijnlijk Juf Marloes is: ,,want die deed zo raar, vandaag.” De verrassing die ze bij de voorstelling krijgen is des te groter, maar die mag ik niet vertellen.
Het daglicht in de gymzaal verhindert niet dat de kinderen huiveren om de slechte moeder, geniaal gespeeld door Marieke van Weelden, en dubbel liggen om de capriolen van Bram Kwekkeboom, die in talloze dubbelrollen het eeuwige slachtoffer is. De onderwijzers die erbij zijn, kijken wel wat zorgelijk bij het horen van alle scheldwoorden en vloeken die Pieter Tiddens als Boevenkoning de zaal in slingert.
Na afloop wil één van de leerlingen graag in de krant vermeld zien dat hij zelf nóóit ‘zulke grove taal’ gebruikt. Hij is duidelijk van zijn stuk als hij de boevenkoning zijn vrouw voor ‘lebberdel’ en ‘zeikwijf’ hoort uitmaken. De Haarlemmertjes om hem heen zijn het met hem eens. ,,Maar,” zo verklaart Joyce (10), ,,het is toneel, en dan mag het.” Glunderend gaan de kinderen naar buiten.
De Dochter van de Boevenkoning, door Wederzijds. Tournee t/m 29-1. Open voorstellingen: Amsterdam De Krakeling 20-12, 2 en 3-1; Rotterdamse Schouwburg 18-1. Inl.: 020-6824854.
